ಪುರಾಣ ಕುತೂಹಲ-ಕಾಳಿಂಗ ಸರ್ಪವು ಏಕೆ ಯಮುನಾ ನದಿಯಲ್ಲಿತ್ತು?

ಶ್ರೀ ಕೃಷ್ಣನು ಯಮುನಾ ನದಿಯಲ್ಲಿದ್ದ ಕಾಳಿಂಗ ಸರ್ಪವನ್ನು ಮರ್ದಿಸಿದ ಕಥೆ ಜನಪ್ರಿಯವಾಗಿದೆ.ಇದು ಭಾಗವತ ಪುರಾಣದಲ್ಲಿ ಬರುತ್ತದೆ.ಕಾಳಿಯ ಅಥವಾ ಕಾಳಿಂಗನೆಂಬ ಸಾವಿರ ಹೆಡೆಗಳ ವಿಷಪೂರಿತ ಸರ್ಪ, ಯಮುನಾ ನದಿಯಲ್ಲಿನ ಒಂದು ಕುಂಡದಲ್ಲಿ ತನ್ನ ಪರಿವಾರದೊಂದಿಗೆ ವಾಸಿಸುತ್ತಾ ಯಮುನಾ ನದಿಯ ನೀರನ್ನೆಲ್ಲಾ ವಿಷಮಯವಾಗಿಸಿರುತ್ತಾನೆ.ಅವನಿರುವ ಕುಂಡದ ಮೇಲೆ ಹಾರಾಡುವ ಪಕ್ಷಿಗಳಿಗೂ ವಿಷದ ಗಾಳಿ ಸೋಕಿ ಸಾಯುತ್ತಿರುತ್ತವೆ.ಒಮ್ಮೆ ಕೆಲವು ಗೊಲ್ಲ ಬಾಲಕರು ಯಮುನೆಯ ಆ ನೀರನ್ನು ಕುಡಿದು ಸತ್ತೇ ಹೋಗುತ್ತಾರೆ!ಆಗ ಶ್ರೀಕೃಷ್ಣನು ಅವರನ್ನು ತನ್ನ ದಯಾಪೂರಿತ ನೋಟದಿಂದಲೇ ಬದುಕಿಸಿ,ಕಾಳಿಂಗನಿಗೆ ಪಾಠ ಕಲಿಸಬೇಕೆಂದು ಸನಿಹದ ಕದಂಬ ವೃಕ್ಷದಿಂದ ನೀರಲ್ಲಿ ಜಿಗಿದು,ಮಡುವನ್ನು ಕಲಕಿ, ಕಾಳಿಂಗನನ್ನು ಕೆರಳಿಸಿ, ಅವನೊಡನೆ ಯುದ್ಧ ಮಾಡಿ ಅವನ ಹೆಡೆಗಳ ಮೇಲೆ ನರ್ತನ ಮಾಡುತ್ತಾನೆ.ಆಗ ಕಾಳಿಂಗನ ಪತ್ನಿಯರು ಬೇಡಿಕೊಳ್ಳಲು, ಕೃಷ್ಣನು ಅವನನ್ನು ಬಿಟ್ಟು, ಅವನಿಗೆ ಪರಿವಾರಸಮೇತವಾಗಿ ಯಮುನೆಯನ್ನು ತೊರೆದು ಸಮುದ್ರದ ರಮಣಕ ದ್ವೀಪಕ್ಕೆ ಹೋಗಬೇಕೆಂದು ಆಜ್ಞೆ ಮಾಡುತ್ತಾನೆ.ತನ್ನ ಹೆಜ್ಜೆ ಗುರುತುಗಳು ಅವನ ಹೆಡೆಗಳ ಮೇಲೆ ಬಿದ್ದಿರುವುದನ್ನು ನೋಡಿದ ಗರುಡನು ಅವರಿಗೇನೂ ತೊಂದರೆ ಮಾಡುವುದಿಲ್ಲ ಎಂದು ಧೈರ್ಯ ಹೇಳಿ ಕಳುಹಿಸುತ್ತಾನೆ.

         ಕಾಳಿಂಗ ಏಕೆ ಯಮುನಾ ನದಿಯಲ್ಲಿದ್ದ ಎಂಬ ವಿಷಯ ಅನೇಕರಿಗೆ ತಿಳಿದಿಲ್ಲ.ಇದಕ್ಕೆ ಕಾರಣವೂ ಭಾಗವತದಲ್ಲೇ ಇದೆ.ಅದೇನೆಂದರೆ,ಗರುಡನಿಗೂ ಸರ್ಪಗಳಿಗೂ ವೈರವಿತ್ತು.ಏಕೆಂದರೆ,ಸರ್ಪಗಳ ತಾಯಿ ಕದ್ರುವು ಸರ್ಪಗಳ ಸಹಾಯದಿಂದ ಗರುಡನ ತಾಯಿ ವಿನತೆಯನ್ನು ಒಂದು ಪಂದ್ಯದಲ್ಲಿ ಸೋಲಿಸಿ ತನ್ನ ದಾಸಿಯನ್ನಾಗಿ ಮಾಡಿಕೊಂಡಿದ್ದಳು.ಗರುಡನು ಅವಳನ್ನು ದಾಸ್ಯದಿಂದ ಬಿಡಿಸಿ, ಸರ್ಪಗಳನ್ನು ದ್ವೇಷಿಸುತ್ತಾ ತನ್ನ ಆಹಾರವನ್ನಾಗಿ ಮಾಡಿಕೊಂಡಿದ್ದನು.ಸರ್ಪಗಳು ಸಮುದ್ರದ ಮಧ್ಯದ ರಮಣಕವೆಂಬ ದ್ವೀಪದಲ್ಲಿ ವಾಸಿಸುತ್ತಿದ್ದವು.ಗರುಡನು  ಆಗಿಂದಾಗ್ಗೆ ಸರ್ಪಗಳ ಮೇಲೆ ದಾಳಿ ಮಾಡುತ್ತಾ ಅವನ್ನು ಕೊಲ್ಲುತ್ತಿರಲು,ಹೆದರಿದ ಸರ್ಪಗಳು, ತಮ್ಮ ರಾಜ ವಾಸುಕಿಯೊಂದಿಗೆ,ಗರುಡನ ಬಳಿ ಒಂದು ಒಪ್ಪಂದ ಮಾಡಿಕೊಂಡಿದ್ದವು.ಅದೇನೆಂದರೆ,ಸರ್ಪಗಳೇ ಪ್ರತಿ ಅಮಾವಾಸ್ಯೆಯ ದಿನದಂದು ತಮ್ಮ ಎಲ್ಲಾ ಕುಟುಂಬಗಳಿಂದ ಒಂದೊಂದು ಸರ್ಪವನ್ನು ಕಳಿಸುವೆವೆಂಬ ಒಪ್ಪಂದ.ಅವು ಅಂತೆಯೇ ಮಾಡುತ್ತಿದ್ದವು.ಆದರೆ ಗರುಡನನ್ನು ಲೆಕ್ಕಿಸದ ಕಾಳಿಂಗನು, ತನ್ನ ಪರಿವಾರದಿಂದ ಯಾರನ್ನೂ ಕಳಿಸುತ್ತಿರಲಿಲ್ಲ.ಅಲ್ಲದೇ,ಇತರ ಪರಿವಾರಗಳ ಕೆಲವು ಸರ್ಪಗಳನ್ನು ತಾನೇ ತಿಂದುಬಿಡುತ್ತಿದ್ದನು! ಇದನ್ನು ತಿಳಿದ ಗರುಡ,ಅವನ ಮೇಲೆ ಯುದ್ದ ಮಾಡಿದ.ಕಾಳಿಂಗನು ತನ್ನ ಸಾವಿರ ಹೆಡೆಗಳಿಂದ ಗರುಡನನ್ನು ಕಚ್ಚಿದರೂ,ಅವನ ರೆಕ್ಕಗಳ ಬಲವಾದ ಏಟುಗಳನ್ನು ತಾಳಲಾರದೇ ಸೋತು ಓಡಿ ಯಮುನಾ ನದಿಯನ್ನು ಸೇರಿಕೊಂಡನು.ಯಮುನಾ ನದಿಯೊಳಗೆ ಗರುಡನು ಬರುವಂತಿರಲಿಲ್ಲ.ಇದಕ್ಕೆ ಇನ್ನೊಂದು ಕಥೆಯಿತ್ತು.

      ಒಮ್ಮೆ ಗರುಡನು ಬಹಳ ಹಸಿವೆಯಿಂದ ಯಮುನಾ ನದಿಗೆ ಬಂದು ಅಲ್ಲಿನ ಮೀನುಗಳನ್ನು ಹಿಡಿದು ತಿನ್ನತೊಡಗಿದನು.ಆಗ ಅಲ್ಲಿ ತಪಸ್ಸು ಮಾಡುತ್ತಿದ್ದ ಸೌಭರಿ ಎಂಬ ಮಹರ್ಷಿಯು ಅವನಿಗೆ ಮೀನುಗಳನ್ನು ತಿನ್ನಬಾರದೆಂದು ಹೇಳಿದನು.ಆದರೆ ಗರುಡನು ಅವನ ಮಾತು ಕೇಳದೇ ಮೀನುಗಳ ರಾಜನನ್ನೇ ಹಿಡಿದು ತಿಂದು ಬಿಟ್ಟನು! ಇದರಿಂದ ಮೀನುಗಳಿಗೆ ಬಹಳ ದುಃಖವಾಯಿತು.ಆಗ ಸೌಭರಿ ಮಹರ್ಷಿಯು ಕುಪಿತಗೊಂಡು ಗರುಡನಿಗೆ ಯಮುನಾ ನದಿಯೊಳಗೆ ಬಂದರೆ ಸಾಯಲೆಂದು ಶಾಪವಿತ್ತನು!ಈ ವಿಷಯ ಕಾಳಿಂಗನಿಗೆ ಮಾತ್ರ ಗೊತ್ತಿತ್ತು.ಹಾಗಾಗಿ ಅವನು ಗರುಡನಿಂದ ತಪ್ಪಿಸಿಕೊಳ್ಳಲು ಯಮುನಾ ನದಿಯೊಳಗೆ ಹೋಗಿ ಸೇರಿಕೊಂಡನು, ಹಾಗೂ ಅದನ್ನು ವಿಷಪೂರಿತವಾಗಿಸಿದನು.ಶ್ರೀಕೃಷ್ಣನು ಅವನ ಹೆಡೆಗಳ ಮೇಲೆ ನರ್ತಿಸಿ ತನ್ನ ಹೆಜ್ಜೆ ಗುರುತುಗಳು ಮೂಡಿದುದರಿಂದ ತನ್ನ ವಾಹನವಾದ ಗರುಡನು ಅವನ್ನು ನೋಡಿ ಅವನನ್ನು ಕೊಲ್ಲುವುದಿಲ್ಲವೆಂದು ಆಶ್ವಾಸನೆ ನೀಡಿ ಸಮುದ್ರದ ರಮಣಕ ದ್ವೀಪಕ್ಕೆ ಕಳಿಸಿದನು.

                               

ಸಂಸ್ಕೃತದಲ್ಲಿ ಕೂಟ ಸಮಸ್ಯೆಗಳು

ಸಂಸ್ಕೃತದಲ್ಲಿ ಕೂಟ ಸಮಸ್ಯೆಗಳು

ಹಿಂದಿನ ಕೆಲವು ಸಂಚಿಕೆಗಳಲ್ಲಿ ಸಂಸ್ಕೃತದ ಚಿತ್ರಸೂಕ್ತಿಗಳ,  ಅಂದರೆ, ಪ್ರಹೇಲಿಕೆಗಳು, ಅಂತರಾಲಾಪಗಳು, ಮೊದಲಾದ ರೀತಿಯ ಒಗಟಿನಂಥ ಶ್ಲೋಕಗಳ ಬಗ್ಗೆ ಪರಿಚಯ  ಮಾಡಿಕೊಂಡೆವು.ಈಗ ಕೂಟಗಳು ಎಂಬ ಬಗೆಯ ಸಮಸ್ಯೆಗಳ ಸ್ವಾರಸ್ಯವನ್ನು ನೋಡೋಣ.ಈ ಕೂಟ ಶ್ಲೋಕಗಳನ್ನು ನೇರವಾಗಿ ಓದಿದಾಗ, ವಿಚಿತ್ರವಾದ, ಅಸಂಬದ್ಧ ಅರ್ಥ ಕಂಡು, ಅವುಗಳಲ್ಲಿನ ಪದಗಳನ್ನು ಬೇರೆ ರೀತಿಯಲ್ಲಿ ವಿಭಜಿಸಿದಾಗ, ಸರಿಯಾದ,ಸಮಂಜಸವಾದ ಅರ್ಥ ಕಾಣುತ್ತದೆ.ಹೀಗೆ ಕೂಟ ಶ್ಲೋಕಗಳು ಒಳಗೆ ಬೇರೊಂದು ಅರ್ಥವಿರುವ ಒಗಟಿನ ಶ್ಲೋಕಗಳು.ಮಹಾಭಾರತದಲ್ಲೂ ಇಂಥ ಅನೇಕ ಕೂಟ ಶ್ಲೋಕಗಳು ಇವೆ.ಈಗ ಇಂಥ ಕೆಲವು ಕೂಟ ಶ್ಲೋಕಗಳನ್ನು ನೋಡೋಣ.

೧.ಕೇಶವಂ ಪತಿತಂ ದೃಷ್ಟ್ವಾ ದ್ರೋಣೋ      ಹರ್ಷಮುಪಾಗತ: /

ರುದಂತಿ ಕೌರವಾ: ಸರ್ವೇ ಹಾ ಕೇಶವ ಕಥಂಗತ: //

ಅನುವಾದ:' ಕೇಶವನು (ಕೃಷ್ಣನು) ಬಿದ್ದುದನ್ನು ನೋಡಿ ದ್ರೋಣನು ಹರ್ಷಗೊಂಡನು! ಕೌರವರೆಲ್ಲರೂ,'ಹಾ ಕೇಶವ! ಹೇಗೆ ಹೋದೆ?' ಎಂದು ಅಳುತ್ತಾರೆ!'

ವಿವರಣೆ:  ಇಲ್ಲಿ ಕೇಶವ ಎಂಬುದು ಕೂಟ ಶಬ್ದ.ಇದನ್ನು ಕೇ-ಶವಂ ಎಂದು ವಿಭಜಿಸಿ ಓದಿಕೊಳ್ಳಬೇಕು.ಸಂಸ್ಕೃತದಲ್ಲಿ 'ಕಂ' ಎಂದರೆ ನೀರು ಎಂಬ ಅರ್ಥವಿದೆ.ಹಾಗಾಗಿ, ಕೇ ಎಂದರೆ, ನೀರಿನಲ್ಲಿ ಎಂದು ಅರ್ಥ.ದ್ರೋಣ ಎಂದರೆ ಕಪ್ಪು ಕಾಗೆ ಎಂಬ ಅರ್ಥವಿದೆ.ಕೌರವ ಎಂದರೆ ನರಿ ಎಂಬ ಅರ್ಥವಿದೆ.ಹೀಗೆ ಶ್ಲೋಕದ ಅರ್ಥ, ನೀರಿನಲ್ಲಿ ಶವವು ಬಿದ್ದಾಗ, ಕಾಗೆಗೆ ಬಹಳ ಸಂತೋಷವಾಯಿತು.ನರಿಗಳು,'ಹಾ ! ನೀರಿನಲ್ಲಿ ಶವವು ಹೇಗೆ ಬಿತ್ತು?' ಎಂದು ಅಳುತ್ತವೆ, ಎಂದಾಗುತ್ತದೆ!

೨.ಪಾನೀಯಂ ಪಾತುಮಿಚ್ಛಾಮಿ ತ್ವತ್ತ: ಕಮಲಲೋಚನೇ /

   ಯದಿ ದಾಸ್ಯಸಿ ನೇಚ್ಛಾಮಿ ನೋ ದಾಸ್ಯಸಿ ಪಿಬಾಮ್ಯಹಮ್ //

ಅನುವಾದ: 'ಎಲೈ ಕಮಲಲೋಚನೆ! ನಿನ್ನಿಂದ ನೀರು ಕುಡಿಯಲು ಇಚ್ಛಿಸುತ್ತೇನೆ! ನೀನು ಕೊಟ್ಟರೆ ಇಚ್ಛಿಸುವುದಿಲ್ಲ! ಕೊಡದಿದ್ದರೆ ಕುಡಿಯುತ್ತೇನೆ!'

ವಿವರಣೆ: ಇಲ್ಲಿ ದಾಸ್ಯಸಿ ಎಂಬುದು ಕೂಟ ಶಬ್ದ.ದಾಸ್ಯಸಿ ಎಂದರೆ ಕೊಟ್ಟರೆ ಎಂದು ಅರ್ಥ.ಆದರೆ ಇದನ್ನು ದಾಸೀ+ಅಸಿ ಎಂದು ವಿಭಜಿಸಿದರೆ, ದಾಸಿಯಾಗಿದ್ದರೆ ಎಂದು ಅರ್ಥವುಂಟಾಗಿ, ಶ್ಲೋಕದ ಅರ್ಥ,'ಎಲೈ ಕಮಲಲೋಚನೆ! ನಿನ್ನಿಂದ ನೀರು ಕುಡಿಯಲು ಇಚ್ಛಿಸುತ್ತೇನೆ! ನೀನು ದಾಸಿಯಾಗಿದ್ದರೆ ಇಚ್ಛಿಸುವುದಿಲ್ಲ! ದಾಸಿಯಾಗಿಲ್ಲದಿದ್ದರೆ ಕುಡಿಯುತ್ತೇನೆ!' ಎಂದಾಗುತ್ತದೆ.

೩.ವಿಷಂ ಭುಂಕ್ಷ್ವ ಮಹಾರಾಜ ಸ್ವಜನೈ: ಪರಿವಾರತ: /

    ವಿನಾ ಕೇನ ವಿನಾ ನಾಭ್ಯಾಂ ಕೃಷ್ಣಾಜಿನಮಕಂಟಕಮ್ //

  ಅನುವಾದ: 'ಮಹಾರಾಜ! ನಿನ್ನ ಸ್ವಜನರೊಂದಿಗೆ ಸೇರಿ ವಿಷವನ್ನು ಸೇವಿಸು! ತಲೆ (ಕಂ ಎಂದರೆ ತಲೆ) ಇಲ್ಲದೇ, ಯಾರಿಬ್ಬರೂ ಇಲ್ಲದೇ, ಕಂಟಕವಿಲ್ಲದೇ ಕೃಷ್ಣಾಜಿನವನ್ನು ಅನುಭವಿಸು!'

ವಿವರಣೆ: ಇಲ್ಲಿ ವಿಷಂ ಎಂದರೆ ವಿಗತ: ಷಕಾರ:, ಅಂದರೆ ಷಕಾರವಿಲ್ಲದೇ ಎಂದು ಅರ್ಥೈಸಿಕೊಳ್ಳಬೇಕು.ಹಾಗೆಯೇ ಕೇನ ವಿನಾ ಎಂದರೆ ಕಕಾರವಿಲ್ಲದೇ ಎಂದು ತೆಗೆದುಕೊಳ್ಳಬೇಕು.ನಾಭ್ಯಾಂ ವಿನಾ ಎಂದರೆ, ಎರಡು ನಕಾರಗಳಿಲ್ಲದೇ ಎಂದು ತೆಗೆದುಕೊಳ್ಳಬೇಕು.ಈಗ, 'ಕೃಷ್ಣಾಜಿನಮ್'' ಶಬ್ದದಲ್ಲಿ ಇದನ್ನು ಅಳವಡಿಸಿದರೆ, ಕಕಾರ, ಷಕಾರ, ಎರಡು ನಕಾರಗಳು (ಣ ಮತ್ತು ನ) ಇಲ್ಲವಾದರೆ, ಋ, ಆಜಿ, ಮತ್ತು ಅಮ್ ಎಂಬ ಪ್ರತ್ಯಗಳುಳಿದು ಅವನ್ನು ಸಂಧಿ ಮಾಡಿದರೆ, ರಾಜ್ಯಮ್ ಎಂದಾಗುತ್ತದೆ.ಆಗ ಶ್ಲೋಕದ ಅರ್ಥ, 'ಕಂಟಕವಿಲ್ಲದ ನಿನ್ನ ಸ್ವಜನರೊಂದಿಗೆ ರಾಜ್ಯವನ್ನು ಸೇವಿಸು ರಾಜಾ!' ಎಂದಾಗುತ್ತದೆ.

೪.ಅರ್ಜುನಸ್ಯ ಇಮೇ ಬಾಣಾ ನೇಮೇ ಬಾಣಾ: ಶಿಖಂಡಿನ: /

    ಸೀದಂತಿ ಮಮ ಗಾತ್ರಾಣಿ ಮಾಘಮಾ ಸೇಗವಾ ಇವ //

   ಅನುವಾದ: ಮಹಾಭಾರತದಲ್ಲಿ ಭೀಷ್ಮನು ಹೇಳುವ ಮಾತು:'ಇವು ಅರ್ಜುನನ ಬಾಣಗಳು! ಶಿಖಂಡಿಯ ಬಾಣಗಳಲ್ಲ! ಏಡಿಯ ಮರಿಗಳಂತೆ ಇವು ನನ್ನ ಅಂಗಾಂಗಗಳನ್ನು ಸೀಳುತ್ತಿವೆ!'

ವಿವರಣೆ: ಮಾಘಮಾ ಎಂದರೆ ಏಡಿ. ಸೇಗವಾ ಎಂದರೆ ಅದರ ಮರಿಗಳು.ಏಡಿಯ ಮರಿಗಳು ಹುಟ್ಟುವಾಗ, ತಾಯಿಯ ಮೈಯನ್ನು ಸೀಳಿಕೊಂಡು ಹೊರಬರುತ್ತವೆ! ಆ ರೀತಿ ಬಾಣಗಳು ನನ್ನ ಅಂಗಗಳನ್ನು ಸೀಳುತ್ತಿವೆಯೆಂದು ಅರ್ಥ.

೫. ಸಮರೇ ಹೇಮರೇಖಾಂಕಂ ಬಾಣಂ ಮುಂಚತಿ ರಾಘವೇ /

     ಸರಾವಣೋsಪಿ ಮುಮುಚೇ ಮಧ್ಯೇ ರೀತಿಧರಂ ಶರಮ್ //

ಅನುವಾದ: 'ಯುದ್ಧದಲ್ಲಿ ರಾಮನು ಚಿನ್ನದ ರೇಖೆಯುಳ್ಳ ಬಾಣವನ್ನು ಬಿಡಲು, ಆ ರಾವಣನೂ ಮಧ್ಯದಲ್ಲಿ ಹಳದಿ ಬಣ್ಣವಿದ್ದ ಶರವನ್ನು (ಬಾಣವನ್ನು) ಬಿಟ್ಟ!'

ವಿವರಣೆ: ರೀತಿ ಎಂದರೆ ಹಳದಿ.ಹಾಗಾಗಿ ಮಧ್ಯೇ ರೀತಿಧರಂ ಶರಮ್ ಎಂದರೆ ಮಧ್ಯದಲ್ಲಿ ಹಳದಿ ಬಣ್ಣವಿರುವ ಬಾಣ ಎಂದಾಯಿತು.ಅದನ್ನೇ ಮಧ್ಯದಲ್ಲಿ ರೀಕಾರವಿರುವ ಶರ ಎಂದು ತೆಗೆದುಕೊಂಡರೆ, ಶರೀರ ಎಂದಾಗುತ್ತದೆ.ಆಗ ರಾವಣನು ಶರೀರವನ್ನು ಬಿಟ್ಟನು, ಅಂದರೆ ಸತ್ತುಹೋದನು ಎಂದಾಗುತ್ತದೆ! 

      ಹೀಗೆ ಸಂಸ್ಕೃತದಲ್ಲಿ ಅನೇಕ ಸ್ವಾರಸ್ಯಕರ ಕೂಟ ಶ್ಲೋಕಗಳಿವೆ.

                                   ಡಾ.ಬಿ.ಆರ್.ಸುಹಾಸ್

ಪುಸ್ತಕ ಪರಿಚಯ -ಪಂಚತಂತ್ರ

ಪಂಚತಂತ್ರದ ಕಥೆಗಳು ಯಾರಿಗೆ ಗೊತ್ತಿಲ್ಲ? ಕಪಿ ಮತ್ತು ಮೊಸಳೆ, ಮೊಲ ಮತ್ತು ಸಿಂಹ,ಧರ್ಮಬುದ್ಧಿ ಮತ್ತು ಪಾಪಬುದ್ಧಿ, ಮೊದಲಾದ ಕಥೆಗಳು ನಮಗೆ ಬಾಲ್ಯದಿಂದಲೂ ಚಿರಪರಿಚಿತ! ಅಷ್ಟೇ ಅಲ್ಲದೇ, ಭಾರತದ ಈ ಅದ್ಭುತ ಕೃತಿ, ಸಂಸ್ಕೃತದಲ್ಲಿ ರಚಿತವಾಗಿದ್ದರೂ ವಿಶ್ವದ ಐವತ್ತಕ್ಕೂ ಹೆಚ್ಚು ಭಾಷೆಗಳಿಗೂ ಅನುವಾದವಾಗಿದ್ದು, ಅತ್ಯಂತ ಪ್ರಸಿದ್ಧವಾಗಿದೆ! ಇಷ್ಟಾದರೂ ಪಂಚತಂತ್ರವನ್ನು ಆಮೂಲಾಗ್ರವಾಗಿ ಓದಿರುವವರು ಬಹಳ ಕಡಿಮೆ ಎಂದರೆ ಉತ್ಪ್ರೇಕ್ಷೆಯಲ್ಲ! ಸಂಸ್ಕೃತ ಉಪನ್ಯಾಸಕರೂ ಮೂಲ ಸಂಸ್ಕೃತ ಗ್ರಂಥವನ್ನು ಸಮಗ್ರವಾಗಿ ಓದಿರುವುದು ವಿರಳವೆಂದೇ ಹೇಳಬಹುದು! ಪಂಚತಂತ್ರದ ಹೆಸರನ್ನು ಎಲ್ಲರೂ ಕೇಳಿದ್ದರೂ ಪಂಚತಂತ್ರ ಎಂದರೆ ಏನು, ಅದರ ಐದು ತಂತ್ರಗಳು ಯಾವುವು ಎಂದು ತಿಳಿದಿರುವವರು ಬಹಳ ಕಡಿಮೆ! ಬಾಲ್ಯದಲ್ಲಿ ಕೇಳಿದ ಅಥವಾ ಓದಿದ ಕೆಲವು ಕಥೆಗಳನ್ನು ಬಿಟ್ಟರೆ, ಈ ಗ್ರಂಥದ ಸ್ವರೂಪ ಏನು, ಇದರಲ್ಲಿ ಎಷ್ಟು ಕಥೆಗಳಿವೆ, ಇದರ ಉದ್ದೇಶವೇನು ಎಂದು ಬಹುತೇಕ ಜನರಿಗೆ ತಿಳಿದಿಲ್ಲ.ಹಾಗಾಗಿ ಇದೊಂದು ಮಕ್ಕಳ ಪುಸ್ತಕವಾಗಿಯಷ್ಟೇ ಸೀಮಿತವಾಗಿದೆ.ಹಾಗಾಗಿ, ದೊಡ್ಡವರಿಗೆ ಪಂಚತಂತ್ರದ ಯಥಾವತ್ತಾದ ಕನ್ನಡಾನುವಾದದ ಅವಶ್ಯಕತೆ ಇದೆ. ಆ ಆವಶ್ಯಕತೆಯನ್ನು ಪ್ರಸ್ತುತ ಪಂಚತಂತ್ರದ ಕನ್ನಡಾನುವಾದ ಗ್ರಂಥ ಪೂರೈಸುತ್ತದೆ.ಇದನ್ನು ಯಶಸ್ವಿಯಾಗಿ ಭರತ್ ಬಿ.ರಾವ್ ಎಂಬುವರು ಮಾಡಿದ್ದಾರೆ.ವೃತ್ತಿಯಲ್ಲಿ ಸಾಫ್ಟ್ ವೇರ್ ಇಂಜಿನಿಯರ್ ಆಗಿರುವ ಇವರು ಸಂಸ್ಕೃತ ಸಾಹಿತ್ಯದಲ್ಲಿ ಅಪಾರ ಆಸಕ್ತಿಯುಳ್ಳವರಾಗಿದ್ದು ಪಂಚತಂತ್ರವನ್ನು ಆಮೂಲಾಗ್ರವಾಗಿ ಕನ್ನಡಕ್ಕೆ ಅನುವಾದಿಸಿದ್ದಾರೆ.

       ಪಂಚತಂತ್ರದಲ್ಲಿ ಅನೇಕ ಆವೃತ್ತಿಗಳಿದ್ದು, ವಿಷ್ಣುಶರ್ಮನ ಪಂಚತಂತ್ರವು ಅತ್ಯಂತ ಜನಪ್ರಿಯವಾಗಿದೆ.ಪಂಚತಂತ್ರವೆಂದರೆ, ಮಿತ್ರಭೇದ (ಮಿತ್ರರ ನಡುವೆ ಒಡಕುಂಟು ಮಾಡುವುದು), ಮಿತ್ರಸಂಪ್ರಾಪ್ತಿ(ಮಿತ್ರರನ್ನು ಸಂಪಾದಿಸುವುದು), ಕಾಕೋಲೂಕೀಯ (ಕಾಗೆಗಳ ಮತ್ತು ಗೂಬೆಗಳ ವೈರದ ಕಥನ), ಲಬ್ಧಪ್ರಣಾಶ (ಲಭಿಸಿದ್ದನ್ನು ಕಳೆದುಕೊಳ್ಳುವುದು), ಮತ್ತು ಅಪರೀಕ್ಷಿತಕಾರಕ (ಪರೀಕ್ಷಿಸದೇ ದುಡುಕಿ ಕಾರ್ಯಪ್ರವೃತ್ತನಾಗುವುದು) ಎಂಬ ಐದು ತಂತ್ರಗಳು.ಪಂಚತಂತ್ರವೆಂಬುದು ಒಂದು ರಾಜನೀತಿಯ ಗ್ರಂಥವಾಗಿದ್ದು, ರಾಜರು ಹೇಗೆ ರಾಜನೀತಿಯನ್ನು ಸಂದರ್ಭಕ್ಕೆ ತಕ್ಕಂತೆ ಬಳಸಬೇಕೆಂದು ಕಥೆಗಳ ಮೂಲಕ ಹೇಳುತ್ತದೆ.ಆದರೆ ಇದರ ಮೂಲ ಉದ್ದೇಶ ಧರ್ಮ ಅಥವಾ ಒಳ್ಳೆಯತನವನ್ನು ಬೆಳೆಸುವುದೇ ಆಗಿದೆ.ಆದರೆ ಅಷ್ಟಲ್ಲದೇ ದುಷ್ಟರ, ನೀಚರ ಕೃತ್ರಿಮತೆಯಿಂದ ಹೇಗೆ ತಪ್ಪಿಸಿಕೊಳ್ಳಬೇಕು ಮತ್ತು ಜಾಣರಾಗಿರಬೇಕು ಎಂದೂ ಹೇಳುತ್ತದೆ.ಹೀಗೆ ಇದು ಜನಸಾಮಾನ್ಯರೂ ನಿತ್ಯಜೀವನಕ್ಕೆ ಬಳಸಬಹುದಾದ ನೀತಿಗಳನ್ನುಳ್ಳ ಗ್ರಂಥವಾಗಿದೆ.ಇದನ್ನು ಓದಿದವನನ್ನು ಇಂದ್ರನು ಕೂಡ ಸೋಲಿಸಲಾರ ಎಂದು ಇದರಲ್ಲಿ ಹೇಳಲಾಗಿದೆ.ಇದರ ಮುಖ್ಯ ಕಥೆಯೆಂದರೆ ಅಮರಶಕ್ತಿ ಎಂಬ ರಾಜನ ಮೂವರು ಮಕ್ಕಳು ವಿದ್ಯಾಭ್ಯಾಸ ಮಾಡದೇ ದಡ್ಡರಾಗಿ ಬೆಳೆಯಲು, ಹಾಗೂ ರಾಜನು ಚಿಂತಾಕ್ರಾಂತನಾಗಲು, ವಿಷ್ಣುಶರ್ಮನೆಂಬ ವೃದ್ಧ ಪಂಡಿತನು ಅವರನ್ನು ತನಗೊಪ್ಪಿಸಿದರೆ ಆರು ತಿಂಗಳುಗಳಲ್ಲಿ ಪಂಡಿತರನ್ನಾಗಿ ಮಾಡುವುನೆಂದನು.ಅಂತೆಯೇ ರಾಜನು ಅವರಿಗೆ ತನ್ನ ಮಕ್ಕಳನ್ನು ಒಪ್ಪಿಸಲು, ಅವನು ಅವರಿಗೆ ತಾನು ರಚಿಸಿದ ಪಂಚತಂತ್ರದ ಕಥೆಗಳನ್ನು ಹೇಳಿ ಅವರನ್ನು ರಾಜನೀತಿಜ್ಞರನ್ನಾಗಿ ಮಾಡಿದನು.ಪ್ರಸ್ತುತ ಗ್ರಂಥವು ವಿಷ್ಣುಶರ್ಮನ ಆವೃತ್ತಿಯ ಅನುವಾದವಾಗಿದ್ದು, ಪ್ರತಿ ತಂತ್ರದಲ್ಲೂ ಮುಖ್ಯ ಕಥೆ ಹಾಗೂ ಉಪಕಥೆಗಳು ಸೇರಿ ಒಟ್ಟು ಎಪ್ಪತ್ತು ಕಥೆಗಳಿವೆ.ವಿಷ್ಣುಶರ್ಮನ ಆವೃತ್ತಿಯಲ್ಲದೇ, ಪಂಚತಂತ್ರದ ಅನೇಕ ಆವೃತ್ತಿಗಳಿದ್ದು, ಕಾಶ್ಮೀರದ ತಂತ್ರಾಖ್ಯಾಯಿಕಾ ಅತ್ಯಂತ ಪ್ರಚೀನವಾದುದೆಂದು ಹೇಳಲಾಗಿದೆ.ಅದಲ್ಲದೇ ವಸುಭಾಗಭಟ್ಟನ ಆವೃತ್ತಿಯೊಂದಿದ್ದು, ಅದು ಸಂಸ್ಕೃತದಲ್ಲಿ ಲುಪ್ತವಾಗಿದ್ದರೂ ಅದೃಷ್ಟವಶಾತ್ ಹಳಗನ್ನಡದಲ್ಲಿ ದುರ್ಗಸಿಂಹನು ಮಾಡಿರುವ ಅನುವಾದವಿದೆ! ಇದರ ಇನ್ನೊಂದು ರೂಪಾಂತರ ಸಂಸ್ಕೃತ ಹಾಗೂ ತಮಿಳಿನಲ್ಲಿ ಇರುವ ತಂತ್ರೋಪಾಖ್ಯಾನ ಎಂಬ ಗ್ರಂಥವಾಗಿದ್ದು, ಇದರ ಆಧಾರದಿಂದ ಥೈಲ್ಯಾಂಡ್, ಜಾವಾ, ಬಾಲಿಗಳ ಪಂಚತಂತ್ರ ಆವೃತ್ತಿಗಳು ರಚಿತವಾಗಿವೆ.ಪಂಚತಂತ್ರವನ್ನು ಪರ್ಷಿಯನ್ ಭಾಷೆಗೆ ಕವಿಯೊಬ್ಬ ಅನುವಾದ ಮಾಡಲು, ಅದರಿಂದ ಅರೇಬಿಯಾ ಭಾಷೆಗೆ ಕಲಿಲ ವಾ ದಿಮ್ನ ಎಂಬ ಹೆಸರಿಂದ ಅನುವಾದವಾಗಿ ಅದರ ಮೂಲಕ ಅದು ಪಿಳ್ಪಾಯ್ ಕಥೆಗಳು ಅಥವಾ ಬಿಡ್ಪಾಯ್ ಕಥೆಗಳೆಂದು ಐರೋಪ್ಯ ಭಾಷೆಗಳಿಗೆ ಅನುವಾದವಾಯಿತು.ಕಲಿಲ ಮತ್ತು ದಿಮ್ನ ಎಂದರೆ ಪಂಚತಂತ್ರದ ಕಥೆಗಳ ಎರಡು ನರಿಗಳಾದ ಕರಟಕ ಮತ್ತು ದಮನಕ ಎಂಬ ಪಾತ್ರಗಳು.ಬಿಡ್ಪಾಯ್ ಎಂದರೆ ವಿದ್ಯಾಪತಿ ಎಂದು ಹೆಸರಾದ ವಿಷ್ಣುಶರ್ಮನೇ ಆಗಿದ್ದಾನೆ.

    ವಿಷ್ಣುಶರ್ಮನ ಈ ಸಂಸ್ಕೃತ ಆವೃತ್ತಿಯನ್ನು ಭರತ್ ಬಿ ರಾವ್ ಕನ್ನಡಕ್ಕೆ ಬಹಳ ಸೊಗಸಾಗಿ, ಸುಲಲಿತವಾಗಿ ಅನುವಾದಿಸಿದ್ದಾರೆ.ಮೂಲ ಪಂಚತಂತ್ರದಲ್ಲಿ ಅನೇಕ ಸುಭಾಷಿತ ಶ್ಲೋಕಗಳಿದ್ದು ಕಥೆಗಳು ಸರಳವಾದ ಗದ್ಯದಲ್ಲಿದೆ.ಭರತ್ ಅವರು ಎಲ್ಲವನ್ನೂ ಕನ್ನಡ ಗದ್ಯದಲ್ಲಿ ಸುಲಭವಾಗಿ ಓದುವಂತೆ ಅನುವಾದ ಮಾಡಿದ್ದಾರೆ.ಬೇಕಿದ್ದರೆ ಸಂಸ್ಕೃತ ಮೂಲ ಗ್ರಂಥವನ್ನು ಜೊತೆಗಿಟ್ಟುಕೊಂಡು ಈ ಗ್ರಂಥವನ್ನು ಹೋಲಿಸಿಕೊಂಡು ಓದಬಹುದು.ಎರಡು ಮುದ್ರಣಗಳಾಗಿರುವ ಈ ಗ್ರಂಥವನ್ನು ಎಲ್ಲರೂ ಕೊಂಡು ಓದಬೇಕು.

ಲೇಖಕರು ಭರತ್ ಬಿ.ರಾವ್

ಪ್ರಕಾಶಕರು: ಸ್ವಯಂಪ್ರಕಾಶನ 

ಪುಟಗಳು:೩೦೨

ಬೆಲೆ:೨೭೫/-

ಪರೋಪಕಾರದ ಸ್ಮರಣೆ

ನಾವು ಮಹಾಭಾರತವನ್ನು ಆಳವಾಗಿ ಓದುತ್ತಿದ್ದಂತೆ, ನಮಗೆ ಹಲವಾರು ನೀತಿಭೋಧಕ ಹಾಗೂ ರಂಜನೀಯ ಉಪಕಥೆಗಳು ಸಿಗುತ್ತವೆ. ಅಂಥ ಒಂದು ಕಥೆಯನ್ನು ಈಗ ನೋಡೋಣ.ಇದನ್ನು ಮಾರ್ಕಂಡೇಯ ಮಹರ್ಷಿಗಳು ಪಾಂಡವರಿಗೆ ಹೇಳುತ್ತಾರೆ.ನಾವು ಕೀರ್ತಿಯನ್ನು ಗಳಿಸಬೇಕೆಂದರೆ ಸಾಧ್ಯವಾದಷ್ಟು ಲೋಕೋಪಯೋಗಿ ಪರೋಪಕಾರಿ ಕಾರ್ಯಗಳನ್ನು ಮಾಡಬೇಕೆಂದು ಇದು ಸೂಚಿಸುತ್ತದೆ.

      ಹಿಂದೆ, ಇಂದ್ರದ್ಯುಮ್ನನೆಂಬ ಒಬ್ಬ ಮಹಾನ್ ರಾಜನಿದ್ದನು.ಅವನು ತನ್ನ ಆಯುಷ್ಯ ಮುಗಿದ ಬಳಿಕ, ತಾನು ಮಾಡಿದ್ದ ಪುಣ್ಯಕಾರ್ಯಗಳ ಫಲಗಳನ್ನು ಅನುಭವಿಸಲು ಸ್ವರ್ಗಕ್ಕೆ ಹೋದ.ಅಲ್ಲಿ ಅವನು ಸಾಕಷ್ಟು ಕಾಲ ಸುಖವನ್ನು ಅನುಭವಿಸಿದ ಬಳಿಕ, ಅವನ ಪುಣ್ಯ ಕ್ಷಯವಾಗಲು, ಅವನು ಪುನಃ ಭೂಮಿಗೆ ಬಿದ್ದ! ಆಗ ದೇವತೆಗಳು ಅವನಿಗೊಂದು ನಿಬಂಧನೆ ಹಾಕಿದರು, "ಭೂಮಿಯ ಮೇಲೆ ಯಾರಿಗಾದರೂ ನಿನ್ನ ಸ್ಮರಣೆಯಿದ್ದರೆ ನೀನು ಸ್ವರ್ಗಕ್ಕೆ ಹಿಂದಿರುಗಬಹುದು!"

     ಆಗ ರಾಜನು, ಮಾರ್ಕಂಡೇಯ ಮಹರ್ಷಿಗಳು ಚಿರಂಜೀವಿಗಳಾದುದರಿಂದ ಅವರು ಅತಿ ದೀರ್ಘ ಕಾಲ ಬದುಕಿದ್ದಿರಬಹುದೆಂದು ಭಾವಿಸಿ ಅವರ ಬಳಿಗೆ ಹೋದನು.ಹಾಗೆ ಹೋಗಿ ಅವರನ್ನು, "ನಾನಾರೆಂದು ಬಲ್ಲಿರಾ? ಅಥವಾ ಇಂದ್ರದ್ಯುಮ್ನನೆಂಬ ನನ್ನ ಹೆಸರನ್ನು ಕೇಳಿರುವಿರಾ?" ಎಂದು ಕೇಳಿದನು.ಆದರೆ ಮಾರ್ಕಂಡೇಯರು, " ನಾನು ಒಂದು ಕಡೆ ಹೆಚ್ಚು ಕಾಲ ನಿಲ್ಲದ ಕಾರಣ, ನಿನ್ನ ಬಗ್ಗೆ ತಿಳಿದಿಲ್ಲ!" ಎಂದರು. ಅದಕ್ಕೆ ರಾಜನು, "ನಿಮಗಿಂತ ಹಿರಿಯರನ್ನಾರಾದರೂ ಬಲ್ಲಿರಾ?" ಎಂದು ಕೇಳಿದನು. ಆಗ ಮಹರ್ಷಿಗಳು, " ನನಗೆ ಹಿಮಾಲಯದಲ್ಲಿರುವ ಪ್ರಾವಾರಕರ್ಣನೆಂಬ ಗೂಬೆ ಗೊತ್ತು! ಅದು ನನಗಿಂತ ಹಿರಿಯ ಜೀವಿ!" ಎಂದರು.ಆಗ ರಾಜನು ತನ್ನ ಶಕ್ತಿಯಿಂದ ಕುದುರೆಯಾಗಿ ಮಾರ್ಪಟ್ಟು ಮಹರ್ಷಿಗಳನ್ನು ತನ್ನ ಬೆನ್ನ ಮೇಲೆ ಹತ್ತಿಸಿಕೊಂಡು ಹಿಮಾಲಯದ ಆ ಗೂಬೆಯ ಬಳಿಗೆ ಹೋದನು.ಅವನು ಗೂಬೆಯನ್ನು ಅದೇ ಪ್ರಶ್ನೆ ಕೇಳಲು, ಅದೂ ತನಗೆ ರಾಜನು ತಿಳಿಯದೆಂದು ಹೇಳಿ, ತನಗಿಂತ ಹಿರಿಯನಾದ ನಾಡೀಜಂಘನೆಂಬ ಒಂದು ಕೊಕ್ಕರೆಯನ್ಪು ಕೇಳಬಹುದೆಂದಿತು.

     ಎಲ್ಲರೂ ಕೆರೆಯ ಬಳಿಯಿದ್ದ ಆ ನಾಡೀಜಂಘನೆಂಬ ಕೊಕ್ಕರೆಯ ಬಳಿಗೆ ಹೋದರು.ರಾಜನು ಕೊಕ್ಕರೆಯನ್ಪು ಅದೇ ಪ್ರಶ್ನೆ ಕೇಳಲು, ಅದೂ ರಾಜನು ತನಗೆ ಗೊತ್ತಿಲ್ಲವೆಂದು ಹೇಳುತ್ತಾ, ಅದೇ ಕೆರೆಯ ಆಳದಲ್ಲರುವ ಆಕುಪಾರನೆಂಬ ತನಗಿಂತ ಹಿರಿಯನಾದ ಆಮೆಯನ್ನು ಕೇಳಬಹುದೆಂದಿತು. ರಾಜನು ಒಪ್ಪಲು, ಕೊಕ್ಕರೆಯು ಆಮೆಯನ್ನು ಕೂಗಿ ಕರೆಯಿತು. ಅದು ಹೊರಬರಲು, ಎಲ್ಲರೂ ರಾಜನ ಬಗ್ಗೆ ಕೇಳಿದರು.ರಾಜಾ ಇಂದ್ರದ್ಯುಮ್ನನ ಹೆಸರು ಕೇಳಿದ ಕೂಡಲೇ ಆಮೆಯ ಕಣ್ಣುಗಳಲ್ಲಿ ನೀರೂರಿತು! ಅದು ಮೂರ್ಛೆ ಬೀಳುವಂತಾಯಿತು! ಅನಂತರ ಅದು ಚೇತರಿಸಿಕೊಂಡು ಹೇಳಿತು , "ಆ ಮಹಾನ್ ರಾಜನ ಬಗ್ಗೆ ಯಾರಿಗೆ ಗೊತ್ತಿಲ್ಲ? ಅವನು ಅದೆಷ್ಟು ಯಜ್ಞ ಯಾಗಗಳನ್ನು ಮಾಡಿ ಅದೆಷ್ಟು ಜನರಿಗೆ ದಾನ ಮಾಡಿಲ್ಲ? ಈ ಕೆರೆ ಉಂಟಾಗಿದ್ದಾದರೂ ಹೇಗೆ ಗೊತ್ತೇ? ಅವನು ಬ್ರಾಹ್ಣಣರಿಗೆ ದಾನ ಮಾಡಿದ ಸಾವಿರಾರು ಗೋವುಗಳ ಗೊರಸುಗಳ ಹಳ್ಳಗಳಿಂದ ಆದುದು ಈ ಕೆರೆ! ಹಾಗಾಗಿಯೇ ಈ ಸರೋವರಕ್ಕೆ ಇಂದ್ರದ್ಯುಮ್ನ ಸರೋವರವೆಂದೇ ಹೆಸರಾಗಿದೆ! ಇದು ನಮ್ಮಂಥ ಎಷ್ಟೋ ಜಲರಗಳಿಗೆ ಮನೆಯಾಗಿದೆ!"

     ಆಮೆಯು ಹೀಗೆ ಹೇಳಿದ ಕೂಡಲೇ, ಆಕಾಶದಲ್ಲಿ ಒಂದು ದಿವ್ಸ ವಿಮಾನ ಕಾಣಿಸಿಕೊಂಡಿತು! ಅದು ಭೂಮಿಗೆ ಇಳಿದು ಬರಲು, ಒಂದು ಅಶರೀರವಾಣಿಯಾಯಿತು," ಎಲೈ ರಾಜನೇ! ಈ ವಿಮಾನವನ್ನು ಹತ್ತು! ಒಬ್ಬ ಮನುಷ್ಯನ ಒಳ್ಳೆಯ ಕಾರ್ಯಗಳನ್ನು ಎಲ್ಲಿಯವರೆಗೆ ಜನರು ನೆನೆಸಿಕೊಳ್ಳುವರೋ, ಅಲ್ಲಿಯವರೆಗೆ ಅವನು ಸ್ವರ್ಗದಲ್ಲಿರುತ್ತಾನೆ! ಅಂತೆಯೇ, ಎಲ್ಲಿಯವರೆಗೆ ಒಬ್ಬ ಮನುಷ್ಯನ ದುಷ್ಕೃತ್ಯಗಳನ್ನು ಜನರು ನೆನೆಸಿಕೊಳ್ಳುವರೋ ಅಲ್ಲಿಯವರೆಗೆ ಅವನು ನರಕದಲ್ಲಿರುತ್ತಾನೆ!"  

      ರಾಜನು ಅದರಂತೆ ವಿಮಾನ ಹತ್ತಿ ಪುನಃ ಸ್ವರ್ಗಕ್ಕೆ ಹೋದನು.

    ಈ ಕಥೆಯ ತಾತ್ಪರ್ಯವಿಷ್ಟೇ! ನಾವು ಸದಾ ಕಾಲ ಜನರು ನಮ್ಮನ್ನು ನೆನೆಸಿಕೊಳ್ಳುವಂಥ ಒಳ್ಳೆಯ ಕಾರ್ಯಗಳನ್ನು ಮಾಡುತ್ತಿರಬೇಕು.

                             

      

     

ಗಣೇಶನನ್ನು ಕುರಿತ ರಸಪ್ರಶ್ನೆ

ಗಣೇಶಚತುರ್ಥಿಯ ಪ್ರಯುಕ್ತ ಒಂದು ಸಣ್ಣ ರಸಪ್ರಶ್ನೆ

೧.ಯಾವ ಪುರಾಣದ ಪ್ರಕಾರ ಗಣೇಶನು ಶ್ರೀ ಕೃಷ್ಣನ ಅವತಾರ?

೨.ಪತಿಯ, ಅಂದರೆ ನಾಯಕನಿಲ್ಲದೇ ಕೇವಲ ನಾಯಕಿಯಿಂದ (ಪಾರ್ವತಿಯಿಂದ) ಹುಟ್ಟಿದ ಕಾರಣ, ಗಣೇಶನಿಗೆ ಬಂದ ಹೆಸರೇನು?

೩.ಪದ್ಮಪುರಾಣದ ಪ್ರಕಾರ, ಪಾರ್ವತಿಯು ಒಂದು ಬೊಂಬೆಯನ್ನು ಮಾಡಿ ಗಂಗೆಯಲ್ಲಿ ಬಿಡಲು, ಅದಕ್ಕೆ ಜೀವ ಬಂದು, ಗಣೇಶನಾಯಿತು.ಹಾಗಾಗಿ, ಪಾರ್ವತಿ ಮತ್ತು ಗಂಗೆ, ಇಬ್ಬರು ತಾಯಂದಿರನ್ನು ಪಡೆದ ಗಣೇಶನಿಗೆ ಬಂದ ಹೆಸರೇನು?

೪.ಸಂಪೂರ್ಣವಾಗಿ ಗಣೇಶನಿಗೆಂದೇ ಇರುವ ಎರಡು ಪುರಾಣಗಳು ಯಾವುವು?

೫.ಯಾವ ರಾಕ್ಷಸನನ್ನು ನುಂಗಿದ ಕಾರಣ ಗಣೇಶನಿಗೆ ತಾಪವುಂಟಾಗಿ ಗರಿಕೆ ಹುಲ್ಲನ್ನು ಹಾಕಿ ತಾಪವನ್ನು ಆರಿಸಲಾಯಿತು?

೬.ಯಾವ ಗಂಧರ್ವನು ಶಾಪದಿಂದ ಇಲಿಯಾಗಿ ಗಣೇಶನ ವಾಹನವಾದನು?

೭.ಗಣೇಶನು ಯಾವ ಋಷಿಗೆ ಯಾವ ಗ್ರಂಥವನ್ನು ಕೇಳುತ್ತಾ ಬರೆದುಕೊಟ್ಟನು?

೮.ಗಣೇಶನ ಇಬ್ಬರು ಪತ್ನಿಯರು ಯಾರೆಂದು ಹೇಳಲಾಗಿದೆ?

೯.ಗಣೇಶನ ಇಬ್ಬರು ಮಕ್ಕಳು ಯಾರೆಂದು ಹೇಳಲಾಗಿದೆ?

೧೦.ಯಾವ ಸಾಹಿತ್ಯದಲ್ಲಿ ಬ್ರಹ್ಮಣಸ್ಪತಿ ಎಂದು ಗಣಪತಿಯ ಉಲ್ಲೇಖ ಇದೆ?

೧೧.ಗಣಪತಿಯ ಹೆಸರಿನಲ್ಲಿರುವ ಉಪನಿಷತ್ತು ಯಾವುದು?

೧೨.ಗಣಪತಿಯ ಸ್ತ್ರೀ ರೂಪಗಳು ಯಾವುವು?

೧೩.ಯಾವ ರಾಕ್ಷಸನಿಂದ ಗಣೇಶನು ವಟುರೂಪದಲ್ಲಿ ಬಂದು ಆತ್ಮಲಿಂಗವನ್ನು ತೆಗೆದುಕೊಂಡು ಗೋಕರ್ಣ ಕ್ಷೇತ್ರದಲ್ಲಿ ಸ್ಥಾಪಿಸಿದನು?

೧೪.ಗಣಪತಿಯ ಭಕ್ತರ ಯಾವ ಪಂಗಡ ಹಿಂದೆ ಇತ್ತು?

೧೫.ತಾಂತ್ರಿಕ ಪಂಗಡದವರು ಪೂಜಿಸುವ ಗಣೇಶನ ಕೆಲವು ರೂಪಗಳು ಯಾವುವು

ಗಣೇಶಚತುರ್ಥಿಯ ರಸಪ್ರಶ್ನೆ ಉತ್ತರಗಳು

೧.ಬ್ರಹ್ಮವೈವರ್ತಪುರಾಣ-ಇದರ ಕಥೆಯಂತೆ ಶಿವ,ಪಾರ್ವತಿಯರು ಶ್ರೀ ಕೃಷ್ಣನ ಕುರಿತ ವ್ರತವನ್ನು ಆಚರಿಸಿದುದರಿಂದ ಶ್ರೀ ಕೃಷ್ಣನೇ ಗಣೇಶನಾಗಿ ಅವತರಿಸಿದನು.

೨.ವಿನಾಯಕ

೩.ದ್ವೈಮಾತುರ

೪.ಗಣೇಶಪುರಾಣ ಮತ್ತು ಮುದ್ಗಲಪುರಾಣ

೫.ಅನಲಾಸುರ

೬.ಕ್ರೌಂಚ- ಇವನು ವಾಮದೇವ ಋಷಿಯ ಪಾದವನ್ನು ತುಳಿದ ಕಾರಣ, ಅವನಿಂದ ಶಾಪಗ್ರಸ್ತನಾಗಿ ಇಲಿಯಾಗಿ ಅನಂತರ ಗಣೇಶನ ವಾಹನವಾದನು.

೭.ವೇದವ್ಯಾಸರು, ಮಹಾಭಾರತ

೮.ಸೀದ್ಧಿ, ಬುದ್ಧಿ (ರಿದ್ಧಿ)

೯.ಕ್ಷೇಮ, ಲಾಭ

೧೦.ಋಗ್ವೇದ

೧೧.ಗಣಪತಿ ಅಥರ್ವಶೀರ್ಷ ಉಪನಿಷತ್ತು

೧೨.ವಿನಾಯಕಿ, ವ್ಯಾಘ್ರಪಾದ ಗಣೇಶಾನಿ

೧೩.ರಾವಣ

೧೪.ಗಾಣಾಪತ್ಯ

೧೫.ಶಕ್ತಿಗಣಪತಿ, ಹೇರಂಬಗಣಪತಿ,ಉಚ್ಛಿಷ್ಟ ಗಣಪತಿ, ಲಕ್ಷ್ಮೀ ಗಣಪತಿ, ಮಹಾಗಣಪತಿ, ಇತ್ಯಾದಿ

ಸಂಸ್ಕೃತ ಅಂತರಾಲಾಪಗಳು

ಸಂಸ್ಕೃತ ಅಂತರಾಲಾಪಗಳು

ಹಿಂದಿನ ಒಂದು ಸಂಚಿಕೆಯಲ್ಲಿ ನಾವು ಸಂಸ್ಕೃತದಲ್ಲಿನ ಪ್ರಹೇಲಿಕೆಗಳ ಬಗ್ಗೆ ಪರಿಚಯಿಸಿಕೊಂಡೆವು.ಇವು ಒಗಟುಗಳಾಗಿದ್ದು ಇಂಥವು ಎಲ್ಲಾ ಭಾಷೆಗಳಲ್ಲೂ ಸಿಗುತ್ತವೆ.ಆದರೆ ಸಂಸ್ಕೃತದಲ್ಲಿ ಇನ್ನೂ ಹಲವಾರು ಬಗೆಯ ಸಾಹಿತ್ಯ ಕ್ರೀಡೆಗಳಿವೆ.ಇವು, ನಾವು ಆಂಗ್ಲ ಭಾಷೆಯಲ್ಲಿ ಪಜಲ್ಸ್(Puzzles) ಎನ್ನುವೆವಲ್ಲವೇ? ಅಂಥವು! ಪ್ರಹೇಲಿಕೆಗಳೂ ಸೇರಿದಂತೆ ಇಂಥವನ್ನು ಚಿತ್ರಸೂಕ್ತಿಗಳೆಂದು ಕರೆಯುತ್ತಾರೆ.ಈ ಸಂಚಿಕೆಯಲ್ಲಿ ಅಂಥ ಒಂದು ಚಿತ್ರಸೂಕ್ತಿಯನ್ನು ಪರಿಚಯಿಸಿಕೊಳ್ಳೋಣ.ಅದು ಅಂತರಾಲಾಪ.
     ಅಂತರಾಲಾಪಗಳಲ್ಲಿ , ಶ್ಲೋಕಗಳಲ್ಲಿ ವಿವಿಧ ಪ್ರಶ್ನೆಗಳಿರುತ್ತವೆ ಹಾಗೂ ಆ ಶ್ಲೋಕಗಳಲ್ಲೇ ಉತ್ತರಗಳಿರುತ್ತವೆ.ಮೊದಲ ಮೂರು ಪಾದಗಳಲ್ಲಿ ಪ್ರಶ್ನೆಗಳಿದ್ದರೆ ಕಡೆಯ ಪಾದದಲ್ಲಿ ಉತ್ತರಗಳಿರುತ್ತವೆ.ಕೊನೆಯ ಪಾದವನ್ನು ಮಾತ್ರ ಹೇಳಿದರೆ ಅದು ವ್ಯಾಕರಣಬದ್ಧವಾಗಿದ್ದರೂ ಅಸಂಬದ್ಧ ಅರ್ಥ ಹೊಂದಿರುತ್ತದೆ.ಕ್ರೀಡೆಗಾಗಿ ಈ ಒಂದು ಪಾದವನ್ನು ಮಾತ್ರ ಕೊಟ್ಟರೆ ಅದೊಂದು ಸಮಸ್ಯೆಯಾಗುತ್ತದೆ.ಆಗ ಇತರ ಮೂರು ಪಾದಗಳನ್ನು ಆ ನಾಲ್ಕನೆಯ ಪಾದಕ್ಕೆ ಸರಿಹೊಂದುವ ಪ್ರಶ್ನೆಗಳಂತೆ ರಚಿಸಿ ಸಮಸ್ಯಾಪೂರ್ಣ ಮಾಡಬೇಕು.
     ಈಗ ಕೆಲವು ಅಂತರಾಲಾಪಗಳನ್ನು ನೋಡೋಣ.
೧.ಕಸ್ತೂರೀ ಜಾಯತೇ ಕಸ್ಮಾತ್ಕೋ ಹಂತಿ ಕರಿಣಾಂ ಕುಲಮ್/
    ಕಿಂ ಕುರ್ಯಾತ್ಕಾತರೋ ಯುದ್ಧೇ ಮೃಗಾತ್ಸಿಂಹ:         ಪಲಾಯನಮ್//
ಅನುವಾದ :  ಕಸ್ತೂರಿಯು ಯಾವುದರಿಂದ ಹುಟ್ಟುತ್ತದೆ? ಆನೆಗಳ ಕುಲವನ್ನು ಯಾರು ಸಂಹರಿಸುತ್ತಾರೆ? ಯುದ್ಧದಲ್ಲಿ ಭಯಗೊಂಡಿರುವವನು ಏನು ಮಾಡುತ್ತಾನೆ? ಮೃಗದಿಂದ, ಸಿಂಹ, ಪಲಾಯನ.
ವಿವರಣೆ: ಇಲ್ಲಿ 'ಮೃಗಾತ್ಸಿಂಹ: ಪಲಾಯನಮ್' ಎಂದಷ್ಟೇ ಹೇಳಿದರೆ 'ಮೃಗದಿಂದ ಸಿಂಹಪಲಾಯನ ' ಎಂಬ ಸಮಸ್ಯೆ ಕೊಟ್ಟಂತಾಗುತ್ತದೆ.ಆಗ ಇತರ ಮೂರು ಪಾದಗಳನ್ನು ರಚಿಸಿ ಇದರೊಂದಿಗೆ ಹೊಂದುವಂತೆ ಮಾಡಬೇಕು.ಅಂದರೆ, ಆ ಮೂರು ಪಾದಗಳಲ್ಲಿ ಪ್ರಶ್ನೆಗಳು ಬರುವಂತೆ ಮಾಡಿ ಈ ಪದಗುಚ್ಛದ ಪದಗಳು ಆ ಒಂದೊಂದು ಪ್ರಶ್ನೆಗೂ ಉತ್ತರವಾಗಬೇಕು.ಇಲ್ಲಿನ ಶ್ಲೋಕದಲ್ಲಿ, ಕಸ್ತೂರೀ ಜಾಯತೇ ಕಸ್ಮಾತ್( ಕಸ್ತೂರಿ ಯಾವುದರಿಂದ ಹುಟ್ಟುತ್ತದೆ) ಎಂಬ ಪ್ರಶ್ನೆಗೆ ಮೃಗಾತ್ (ಜಿಂಕೆಯಿಂದ) ಎಂಬ ಉತ್ತರ ಬರುತ್ತದೆ.ಕೋ ಹಂತಿ ಕರಿಣಾಂ ಕುಲಮ್ (ಆನೆಗಳ ಕುಲವನ್ನು ಯಾರು ಕೊಲ್ಲುತ್ತಾನೆ/ಕೊಲ್ಲುತ್ತದೆ) ಎಂಬ ಪ್ರಶ್ನೆಗೆ ಸಿಂಹ:(ಸಿಂಹ) ಎಂಬ ಉತ್ತರ, ಮತ್ತು ಕಿಂ ಕುರ್ಯಾತ್ಕಾತರೋ ಯುದ್ಧೇ (ಯುದ್ಧದಲ್ಲಿ ಭಯಗೊಂಡಿರುವವನು ಏನು ಮಾಡುತ್ತಾನೆ) ಎಂಬ ಪ್ರಶ್ನೆಗೆ ಪಲಾಯನಂ (ಪಲಾಯನ) ಎಂಬ ಉತ್ತರ ಬರುತ್ತವೆ.ಹೀಗೆ ಅಂತರಾಲಾಪ ಸಮಸ್ಯೆಗಳಲ್ಲಿ ಶ್ಲೋಕದಲ್ಲೇ ಪ್ರಶ್ನೆ ಮತ್ತು ಉತ್ತರ ಎರಡೂ ಇರುತ್ತವೆ.
೨.ಕ: ಖೇ ಚರತಿ ಕಾ ರಮ್ಯಾ ಕಾ ಜಪ್ಯಾ ಕಿಂ ವಿಭೂಷಣಮ್/
   ಕೋ ವಂದ್ಯ: ಕೀದೃಶೀ ಲಂಕಾ ವೀರಮರ್ಕಟಕಂಪಿತಾ//
   ಅನುವಾದ: ಆಕಾಶದಲ್ಲಿ ಯಾವುದು ಚಲಿಸುತ್ತದೆ? ಯಾರು.   ರಮ್ಯಳಾಗಿದ್ದಾಳೆ? ಯಾವುದು ಜಪಿಸತಕ್ಕದ್ದು? ಯಾವುದು ಭೂಷಣವಾಗಿರುತ್ತದೆ? ಯಾರು ವಂದ್ಯರು? ಲಂಕೆಯು ಹೇಗಿದೆ? ವೀರಮರ್ಕಟಕಂಪಿತಾ!
ವಿವರಣೆ: ಈ ಶ್ಲೋಕದ ಎಲ್ಲಾ ಪ್ರಶ್ನೆಗಳಿಗೂ 'ವೀರಮರ್ಕಟಕಂಪಿತಾ' ಎಂಬ ಪದದಲ್ಲಿ ಉತ್ತರಗಳಿವೆ.ಪದವನ್ನು ವಿಭಜಿಸುವುದರಿಂದ ಉತ್ತರಗಳು ದೊರೆಯುತ್ತವೆ.'ಕ: ಖೇ ಚರತಿ '- ಆಕಾಶದಲ್ಲಿ ಯಾವುದು ಚಲಿಸುತ್ತದೆ ಎಂಬ ಪ್ರಶ್ನೆಗೆ ಉತ್ತರ, ವಿ:, ಅಂದರೆ ಪಕ್ಷಿ.
'ಕಾ ರಮ್ಯಾ '-ಯಾರು ರಮ್ಯಳಾಗಿದ್ದಾಳೆ ಎಂಬ ಪ್ರಶ್ನೆಗೆ ಉತ್ತರ ರಮಾ, ಅಂದರೆ ಲಕ್ಷ್ಮಿ.
'ಕಾ ಜಪ್ಯಾ '- ಯಾವುದು ಜಪಿಸತಕ್ಕದ್ದು ಎಂಬ ಪ್ರಶ್ನೆಗೆ ಉತ್ತರ,ಋಕ್, ಅಂದರೆ ವೇದದ ಮಂತ್ರ.
'ಕಿಂ ವಿಭೂಷಣಮ್ '- ಯಾವುದು ಭೂಷಣ ಅಥವಾ ಅಲಂಕಾರ ಎಂಬ ಪ್ರಶ್ನೆಗೆ ಉತ್ತರ, ಕಟಕಂ, ಅಂದರೆ ಬಳೆ.
'ಕೋ ವಂದ್ಯ:'- ಯಾರು ವಂದ್ಯರು ಎಂಬ ಪ್ರಶ್ನೆಗೆ ಉತ್ತರ, ಪಿತಾ, ಅಂದರೆ ತಂದೆ.
'ಕೀದೃಶೀ ಲಂಕಾ '-ಲಂಕೆಯು ಹೇಗಿದೆ ಎಂಬ ಪ್ರಶ್ನೆಗೆ ಉತ್ತರ, ಇಡಿಯ ಪದವೇ ಆಗುತ್ತದೆ -'ವೀರಮರ್ಕಟಕಂಪಿತಾ', ಅಂದರೆ, ವೀರವಾನರನಾದ ಹನುಮಂತನಿಂದ ಕಂಪನಕ್ಕೊಳಗಾಗಿದೆ ಎಂದು ಅರ್ಥ.
೩.ಸೀಮಂತಿನೀಷು ಕಾ ಶಾಂತಾ ರಾಜಾ ಕೋsಭೂದ್ಗುಣೋತ್ತಮ:/
ವಿದ್ವದ್ಭಿ: ಕಾ ಸದಾ ವಂದ್ಯಾ ಅತ್ರೈವೋಕ್ತಂ ನ ಬುಧ್ಯತೇ//
ಅನುವಾದ: ಹೆಂಗಸರಲ್ಲಿ ಶಾಂತಳಾಗಿರುವವಳು ಯಾರು? ರಾಜರಲ್ಲಿ ಗುಣೋತ್ತಮನಾಗಿರುವವನು ಯಾರು? ವಿದ್ವಜ್ಜನರಿಂದ ಸದಾ ವಂದ್ಯವಾದುದು ಯಾವುದು? ಉತ್ತರಗಳು ಇಲ್ಲೇ ಹೇಳಲ್ಪಟ್ಟಿವೆ! ಆದರೆ ತಿಳಿಯುವುದಿಲ್ಲ!
ವಿವರಣೆ: ಈ ಶ್ಲೋಕದಲ್ಲಿ, ಪ್ರತಿ ಚರಣದ ಮೊದಲ ಮತ್ತು ಕೊನೆಯ ಅಕ್ಷರಗಳನ್ನು ಸೇರಿಸಿದರೆ, ಮೂರೂ ಪ್ರಶ್ನೆಗಳಿಗೆ ಉತ್ತರಗಳು ದೊರೆಯುತ್ತವೆ.
    'ಸೀಮಂತಿನೀಷು ಕಾ ಶಾಂತಾ '-ಈ ಚರಣದಲ್ಲಿ ಸೀ ಮತ್ತು ತಾ ಸೇರಿಸಿದರೆ, ಸೀತಾ ಎಂಬ ಉತ್ತರ ಸಿಗುತ್ತದೆ.
    'ರಾಜಾ ಕೋsಭೂದ್ಗುಣೋತ್ತಮ:' - ಈ ಚರಣದಲ್ಲಿ ರಾ ಮತ್ತು ಮ: ಸೇರಿಸಿದರೆ ರಾಮ: , ಅಂದರೆ ರಾಮ ಎಂಬ ಉತ್ತರ ಸಿಗುತ್ತದೆ.
    'ವಿದ್ವದ್ಭಿ: ಕಾ ಸದಾ ವಂದ್ಯಾ ' ಎಂಬ ಚರಣದಲ್ಲಿ ವಿ ಮತ್ತು ದ್ಯಾ ಸೇರಿಸಿದರೆ ವಿದ್ಯಾ, ಅಂದರೆ ವಿದ್ಯೆ ಎಂಬ ಉತ್ತರ ಸಿಗುತ್ತದೆ.
೪.ಯುಧಿಷ್ಠಿರ: ಕಸ್ಯ ಪುತ್ರೋ ಗಂಗಾ ವಹತಿ ಕೀದೃಶೀ/
    ಹಂಸಸ್ಯ ಶೋಭಾ ಕಾ ವಾಸ್ತಿ ಧರ್ಮಸ್ಯ ತ್ವರಿತಾ ಗತಿ://
   ಅನುವಾದ: ಯುಧಿಷ್ಠಿರನು ಯಾರ ಪುತ್ರ? ಗಂಗೆಯು ಹೇಗೆ ಹರಿಯುತ್ತದೆ? ಹಂಸದ ಶೋಭೆಯು ಯಾವುದಾಗಿರುತ್ತದೆ? ಧರ್ಮನ ವೇಗಗತಿ!
   ವಿವರಣೆ: ಇಲ್ಲಿ, ಮೂರು ಪ್ರಶ್ನೆಗಳಿಗೆ ಕೊನೆಯ ಚರಣದ ಮೂರು ಪದಗಳು ಉತ್ತರಗಳಾಗಿವೆ.ಯುಧಿಷ್ಠಿರನು ಯಾರ ಪುತ್ರ ಎಂಬ ಪ್ರಶ್ನೆಗೆ ಧರ್ಮನ, ಅಂದರೆ ಯಮಧರ್ಮನ ಎಂಬುದು ಉತ್ತರ.ಗಂಗೆಯು ಹೇಗೆ ಹರಿಯುತ್ತದೆ ಎಂಬ ಪ್ರಶ್ನೆಗೆ ತ್ವರಿತಾ, ಅಂದರೆ ವೇಗವಾಗಿ ಎಂಬುದು ಉತ್ತರ.ಹಂಸದ ಶೋಭೆಯು ಯಾವುದಾಗಿರುತ್ತದೆ ಎಂಬ ಪ್ರಶ್ನೆಗೆ ಗತಿ, ಅಂದರೆ ನಡಿಗೆ ಎಂಬುದು ಉತ್ತರ.
೫.ಭೋಜನಾಂತೇ ಚ ಕಿಂ ಪೇಯಂ ಜಯಂತ: ಕಸ್ಯ ವೈ ಸುತ: /
    ಕಥಂ ವಿಷ್ಣುಪದಂ ಪ್ರೋಕ್ತಂ ತಕ್ರಂ ಶಕ್ರಸ್ಯ ದುರ್ಲಭಮ್ //
    ಅನುವಾದ: ಭೋಜನದ ಕೊನೆಗೆ ಏನನ್ನು ಕುಡಿಯಬೇಕು? ಜಯಂತನು ಯಾರ ಮಗನು? ವಿಷ್ಣುಪದವು ಹೇಗೆ ಹೇಳಲ್ಪಟ್ಟಿದೆ? ಮಜ್ಜಿಗೆ ಇಂದ್ರನ ದುರ್ಲಭ (ವಸ್ತು).
   ವಿವರಣೆ: ಕೊನೆಯ ಚರಣದ ಪದಗಳು ಪ್ರಶ್ನೆಗಳಿಗೆ ಉತ್ತರಗಳಾಗಿವೆ.
ಭೋಜನದ ಕೊನೆಗೆ ಏನನ್ನು ಕುಡಿಯಬೇಕು?- ತಕ್ರಂ, ಅಂದರೆ ಮಜ್ಜಿಗೆ.
ಜಯಂತನು ಯಾರ ಮಗನು?- ಇಂದ್ರನ ಮಗ.
ವಿಷ್ಣುಪದವು ಹೇಗೆ ಹೇಳಲ್ಪಟ್ಟಿದೆ?- ದುರ್ಲಭ(ಲಭಿಸುವುದು ಕಷ್ಟ).
ತಕ್ರಂ ಶಕ್ರಸ್ಯ ದುರ್ಲಭಮ್ ಎಂಬ ಪದಗುಚ್ಛವನ್ನು ಒಂದು ಸಮಸ್ಯೆಯಾಗಿ ಕೊಡಬಹುದು.
                                   ಡಾ.ಬಿ.ಆರ್.ಸುಹಾಸ್
 

ಶ್ರೀ ಕೃಷ್ಣನ ಕುರಿತ ಪುಟ್ಟ ರಸಪ್ರಶ್ನೆ

ಶ್ರೀಕೃಷ್ಣ ಜನ್ಮಾಷ್ಟಮಿಯ ಪ್ರಯುಕ್ತ ಒಂದು ಸಣ್ಣ ರಸಪ್ರಶ್ನೆ.ಶ್ರೀಕೃಷ್ಣನನ್ನು ಕೊಲ್ಲಲು ಬಂದ ಅನೇಕ ರಾಕ್ಷಸರು ಅವನಿಂದ ಹಾಗೂ ಬಲರಾಮನಿಂದ ತಾವೇ ಹತರಾದರು.ಆ ರಾಕ್ಷಸರು ವಿವಿಧ ರೂಪಗಳಲ್ಲಿ ಬಂದರು.ಯಾವ ರಾಕ್ಷಸರು ಯಾವ ರೂಪಗಳಲ್ಲಿ ಬಂದರು ಹೇಳಿ ನೋಡೋಣ.

೧.ಪೂತನಿ

ಅ)ನವಿಲು,ಆ)ಸುಂದರಿ,ಇ)ವೃದ್ಧೆ,ಈ)ಹಂಸ

೨.ತೃಣಾವರ್ತ

ಅ)ಸುಂಟರಗಾಳಿ,ಆ)ನಾಯಿ,ಇ)ತಂಗಾಳಿ,ಈ)ತೋಳ

೩.ಶಕಟಾಸುರ

ಅ)ಬಂಡೆ,ಆ)ಗಾಡಿ,ಇ)ಒರಳುಕಲ್ಲು,ಈ)ಮಿಂಚು

೪.ಬಕಾಸುರ

ಅ)ಹದ್ದು,ಆ)ಕೊಕ್ಕರೆ,ಇ)ಗಿಣಿ,ಈ)ಪಾರಿವಾಳ

೫.ಅಘಾಸುರ

ಅ)ಬೃಹತ್ ಸರ್ಪ,ಆ)ಆನೆ,ಇ)ಸಿಂಹ,ಈ)ಹಂದಿ

೬.ವತ್ಸಾಸುರ

ಅ)ಕರು,ಆ)ಎಮ್ಮೆ,ಇ)ಕೋಳಿ,ಈ)ನಾಯಿ

೭.ಕೇಶಿ

ಅ)ಕುದುರೆ,ಆ)ಗೂಳಿ,ಇ)ಹುಲಿ,ಈ)ಹಾವು

೮.ಅರಿಷ್ಟಾಸುರ

ಅ)ಗೂಳಿ,ಆ)ಕುದುರೆ,ಇ)ತೋಳ,ಈ)ಆನೆ

೯.ಪ್ರಲಂಬಾಸುರ

ಅ)ಬ್ರಾಹ್ಮಣ ಬಾಲಕ,ಆ)ಗೊಲ್ಲ ಬಾಲಕ,ಇ)ರಾಜಕುಮಾರ,ಈ)ವೃದ್ಧ

೧೦.ಧೇನುಕಾಸುರ

ಅ)ಕತ್ತೆ,ಆ)ಕೋತಿ,ಇ)ಹಂದಿ,ಈ)ಕೋಣ

        ಉತ್ತರಗಳು

೧.ಆ)ಸುಂದರಿ

೨.ಅ)ಸುಂಟರಗಾಳಿ

೩.ಆ)ಗಾಡಿ

೪.ಆ)ಕೊಕ್ಕರೆ

೫.ಅ)ಬೃಹತ್ ಸರ್ಪ

೬.ಅ)ಕರು

೭.ಅ)ಕುದುರೆ

೮.ಅ)ಗೂಳಿ

೯.ಆ)ಗೊಲ್ಲ ಬಾಲಕ

೧೦.ಅ)ಕತ್ತೆ

ಪುಸ್ತಕ ಪರಿಚಯ -ಗಂಧರ್ವ ಗಾನ

ಡಾ.ರಾಜಕುಮಾರ್ ಅಭಿಮಾನಿಗಳಿಗೆ ಮತ್ತೊಂದು ರಸದೌತಣ!

ಡಾ.ರಾಜ್ ಚಿತ್ರಗೀತೆಗಳ ವಿಶ್ವಕೋಶ!

ಬೀ.ಸಿ.ಜಗನ್ನಾಥ್ ಜೋಯಿಸ್ ಅವರು ಸಂಕಲಿಸಿ, ಟಿಪ್ಪಣಿಗಳನ್ನು ಬರೆದು ಸಿದ್ಧಪಡಿಸಿರುವ ಒಂದು ಅದ್ಭುತ ಪುಸ್ತಕ,'ಗಂಧರ್ವ ಗಾನ -ಡಾ.ರಾಜಕುಮಾರ್ ಚಿತ್ರಗಳ ಸಮಗ್ರ ಗೀತಮಾಲಿಕೆ '. ಇದಕ್ಕೆ ಶ್ರೀ ದೊಡ್ಡರಂಗೇಗೌಡರು, ವಿ.ಮನೋಹರ್, ಮತ್ತು ಶ್ಯಾಂ ಕಿಶೋರ್.ಡಿ.ಅವರು ಮುನ್ನುಡಿಗಳನ್ನು ಬರೆದಿದ್ದಾರೆ.ಪ್ರತಿ ಚಲನಚಿತ್ರಕ್ಕೂ ಚಲನಚಿತ್ರದ ಒಂದು ಚಿತ್ರವಿದೆ.ಅನಂತರ, ಆ ಚಿತ್ರದ ಗೀತೆಗಳ ಮಾಹಿತಿ, ಟಿಪ್ಪಣಿಗಳು, ಮತ್ತು ಎಲ್ಲಾ ಹಾಡುಗಳು.ಡಾ.ರಾಜಕುಮಾರ್ ಚಿತ್ರಗೀತೆಗಳ ಒಂದು ವಿಶ್ವಕೋಶ ಇದು.

ಬೆಲೆ;ರೂ.950

ಪುಟಗಳು:864

ಪುಸ್ತಕ ಪರಿಚಯ -ದರ್ಪದಲನಮ್

ಸಂಸ್ಕೃತ ಗೊತ್ತಿಲ್ಲದವರಿಗೂ ಕಾಳಿದಾಸನ ಹೆಸರು ಗೊತ್ತಿರುತ್ತದೆ ಎಂದರೆ ಅದರಲ್ಲಿ ಅತಿಶಯವೇನಿಲ್ಲ ಎನಿಸುತ್ತದೆ.ಆದರೆ ಸಂಸ್ಕೃತ ಗೊತ್ತಿರುವವರಿಗೂ ಕ್ಷೇಮೇಂದ್ರನ ಹೆಸರು ಅಷ್ಟಾಗಿ ಪರಿಚಿತವಲ್ಲ ಎಂದರೆ ಅದೊಂದು ಕಟು ಸತ್ಯ ಎಂದು ಬೇಸರವಾಗುತ್ತದೆ.ಏಕೆಂದರೆ ಹನ್ನೊಂದನೆಯ ಶತಮಾನದ ಕಾಶ್ಮೀರದ ಈ ಮಹಾನ್ ಕವಿ ಕ್ಷೇಮೇಂದ್ರನು ಅಪಾರ ಗ್ರಂಥರಾಶಿಯನ್ನೇ ರಚಿಸಿದ್ದಾನೆ! ಅಷ್ಟೇ ಅಲ್ಲದೆ ಅನೇಕ ವಿಷಯಗಳನ್ನು ಕುರಿತು ಬರೆದಿದ್ದಾನೆ.ಒಟ್ಟು ಮೂವತ್ತು ಕೃತಿಗಳನ್ನು ಅವನು ರಚಿಸಿದ್ದಾನೆ.ರಾಮಾಯಣಮಂಜರಿ,ಭಾರತಮಂಜರಿ, ಬೃಹತ್ಕಥಾಮಂಜರಿ, ದಶಾವತಾರಚರಿತಂ, ಬೌದ್ಧ ಅವದಾನಕಲ್ಪಲತಾ, ಮೊದಲಾದ ಕಥಾಕಾವ್ಯಗಳು, ದೇಶೋಪದೇಶ, ಸಮಯಮಾತೃಕಾ, ಕಲಾವಿಲಾಸ, ನರ್ಮಮಾಲಾ, ಸೇವ್ಯಸೇವಕೋಪದೇಶ, ಮೊದಲಾದ ವಿಡಂಬನಕಾವ್ಯಗಳು, ಚಾರುಚರ್ಯಾ, ನೀತಿಕಲ್ಪತರು, ದರ್ಪದಲನ, ಮೊದಲಾದ ನೀತಿಕಾವ್ಯಗಳು, ಕವಿಕಂಠಾಭರಣ, ಔಚಿತ್ಯವಿಚಾರಚರ್ಚಾ , ಮೊದಲಾದ ಅಲಂಕಾರ, ಔಚಿತ್ಯ,ಗಳಂಥ ಕವಿತ್ವಕ್ಕೆ ಸಂಬಂಧಿಸಿದ ಕಾವ್ಯಗಳು, ಹೀಗೆ ಅನೇಕ ಇವೆ ಅವನ ಕೃತಿಗಳು. ಅವನು ಬರೆದ ನೃಪಾವಲೀ, ಚಿತ್ರಭಾರತ, ಮೊದಲಾದ ಅನೇಕ ಕೃತಿಗಳು ಸಿಕ್ಕೂ ಇಲ್ಲ! 

      ದರ್ಪದಲನವೆಂಬ ಈ ಕೃತಿಯಲ್ಲಿ ಕ್ಷೇಮೇಂದ್ರನು ದರ್ಪವನ್ನು ಮುರಿಯುವ ವಿಷಯವನ್ನು ಕುರಿತು ಕಾವ್ಯರಚನೆ ಮಾಡಿದ್ದಾನೆ.ಇದು ಪದ್ಯಾತ್ಮಕವಾದ ಒಂದು ಪುಟ್ಟ ಕೃತಿ.ಏಳು ಅಧ್ಯಾಯಗಳನ್ನು ಹೊಂದಿದ್ದು ವಿವಿಧ ಕಥೆಗಳ ಹಾಗೂ ಸುಭಾಷಿತಗಳ ಮೂಲಕ, ವಿವಿಧ ಕಾರಣಗಳಿಂದ ಉಂಟಾಗುವ ದರ್ಪ ಅಥವಾ ಅಹಂಕಾರವನ್ನು ಮುರಿಯುತ್ತದೆ.ಒಂದೊಂದು ಅಧ್ಯಾಯ ದರ್ಪಕ್ಕೆ ಕಾರಣವಾಗುವ ಒಂದೊಂದು ವಿಷಯವನ್ನು ತೆಗೆದುಕೊಳ್ಳುತ್ತದೆ. ಅವು, ಕುಲ, ಧನ, ವಿದ್ಯೆ, ರೂಪ, ಶೌರ್ಯ, ದಾನ, ಮತ್ತು ತಪಸ್ಸು. ಈ ಎಲ್ಲ ವಿಷಯಗಳಿಂದಲೂ ಮನುಷ್ಯನಿಗೆ ದರ್ಪವುಂಟಾಗಬಹುದು.ಹಾಗಾಗಬಾರದೆಂಬುದೇ ಕವಿಯ ಉದ್ದೇಶ.ಈ ಸೊಗಸಾದ ಗ್ರಂಥವನ್ನು ವಿದ್ವಾಂಸರಾದ ಶ್ರೀಯುತ ಡಾ.ಎಚ್.ವಿ.ನಾಗರಾಜರಾವ್ ಅವರು ಪ್ರಪ್ರಥಮ ಬಾರಿಗೆ ಕನ್ನಡಕ್ಕೆ ಅನುವಾದಿಸಿದ್ದಾರೆ.ಈ ಸುಂದರ ಗ್ರಂಥವನ್ನು ಎಲ್ಲರೂ ಓದಿ ಅದರ ಸದುಪಯೋಗ ಪಡೆದುಕೊಳ್ಳಬೇಕು.

ಲೇಖಕರು: ಕ್ಷೇಮೇಂದ್ರ, ಡಾ.ಎಚ್.ವಿ.ನಾಗರಾಜರಾವ್ 

ಪ್ರಕಾಶಕರು: ಸಂವಹನ, ಮೈಸೂರು

ಬೆಲೆ:ರೂ.೧೩೦/-

ಮೊದಲ ಮುದ್ರಣ:೨೦೧೪

ಪುಟಗಳು:೧೬೮

ಸಂಸ್ಕೃತ ಪ್ರಹೇಲಿಕೆಗಳು (ಒಗಟುಗಳು)

ಸಂಸ್ಕೃತ ಸಾಹಿತ್ಯ ಒಂದು ಅಮೋಘ ಸಮುದ್ರ! ಅಲ್ಲಿ ಇಲ್ಲದುದು ಇಲ್ಲ ಎಂದರೆ ಅದು ಅತಿಶಯೋಕ್ತಿಯಲ್ಲ! ಸಂಸ್ಕೃತ ಸಾಹಿತ್ಯದಲ್ಲಿ ಕಥೆ, ಕಾವ್ಯ,ವೇದ, ಪುರಾಣಗಳಷ್ಟೇ ಅಲ್ಲದೇ ಆಯುರ್ವೇದ, ಖಗೋಳಶಾಸ್ತ್ರ, ಮೊದಲಾದ ವೈಜ್ಞಾನಿಕ ವಿಷಯಗಳಿಗೆ ಸಂಬಂಧಿಸಿದ ಅನೇಕ ಗ್ರಂಥಗಳಿವೆ! ಇವಲ್ಲದೇ ಸಂಗೀತಾದಿ ಕಲೆಗಳಿಗೆ ಸಂಬಂಧಿಸಿದ ಗ್ರಂಥಗಳೂ ಇವೆ! ಕಲೆಗಳು ಎಂದಾಗ ನೆನಪಿಗೆ ಬರುವ ಒಂದು ಕಲೆ ಎಂದರೆ ಪ್ರಹೇಲಿಕಾ.ವಾತ್ಸ್ಯಾಯನ ಮಹರ್ಷಿಯ ಕಾಮಸೂತ್ರದಲ್ಲಿ ಹೇಳಲಾಗಿರುವ ಅರವತ್ತು ನಾಲ್ಕು ಕಲೆಗಳಲ್ಲಿ ಪ್ರಹೇಲಿಕಾ ಕೂಡ ಒಂದು.ಪ್ರಹೇಲಿಕಾ ಎಂದರೆ ಒಗಟು.ಒಗಟು ಕಟ್ಟಿ ಒಬ್ಬರನ್ನೊಬ್ಬರು ಕೇಳುವುದು, ಉತ್ತರಿಸುವುದು, ಬಹಳ ಸ್ವಾರಸ್ಯಕರವಾದ ಹಳೆಯ ಆಟ.ಹಳ್ಳಿಗಳಲ್ಲಿ ಇದು ಇಂದಿಗೂ ಜನಪ್ರಿಯ.ಇದೊಂದು ಸಾಹಿತ್ಯಿಕ, ಮನೋಪ್ರಚೋದಕ, ಹಾಗೂ ಮನರಂಜನಾತ್ಮಕ ಕ್ರೀಡೆ.ದಾಸರ ಪದಗಳು, ಸರ್ವಜ್ಞ ಮತ್ತು ಅಲ್ಲಮಪ್ರಭುಗಳ ವಚನಗಳಲ್ಲಿ ಅನೇಕ ಒಗಟಿನ,ಬೆಡಗಿನ ಪದಗಳನ್ನು ಕಾಣಬಹುದು.ಚಿತ್ರಗೀತೆಗಳಲ್ಲೂ ಅನೇಕ ಒಗಟುಗಳನ್ನು ಅಳವಡಿಸಲಾಗಿದೆ.ಬೇತಾಳನ ಕಥೆಗಳು ಒಗಟಿನ ಕಥೆಗಳೇ ಆಗಿವೆ.ಎಲ್ಲ ಭಾಷೆಗಳಲ್ಲೂ ಒಗಟುಗಳಿವೆ.ಸಂಸ್ಕೃತದ ಮತ್ತು ಸಂಸ್ಕೃತದ ಆಡುಭಾಷೆಯಾದ ಪ್ರಾಕೃತದಲ್ಲಿನ ಪ್ರಹೇಲಿಕಾಗಳಿಂದ ಇವಕ್ಕೆ ಸಾಕಷ್ಟು ಸ್ಫೂರ್ತಿ ಸಿಕ್ಕಿದೆ.ಹಿಂದಿಯ ಪಹೇಲಿ ಎಂಬ ಪದ ಈ ಪ್ರಹೇಲಿಕಾದಿಂದಲೇ ಬಂದಿರಬಹುದು.ಸಂಸ್ಕೃತದಲ್ಲಿ ಹಲವಾರು ಪ್ರಹೇಲಿಕಾ ಶ್ಲೋಕಗಳಿವೆ.ನಾಗರಾಜನೆಂಬ ಕವಿ ಸಂಸ್ಕೃತದಲ್ಲಿ ನೂರು ಪ್ರಹೇಲಿಕಾ ಶ್ಲೋಕಗಳ ಭಾವಶತಕವೆಂಬ ಕಾವ್ಯವನ್ನು ರಚಿಸಿದ್ದಾನೆ. ಈಗ ಸಂಸ್ಕೃತದ ಕೆಲವು ಪ್ರಹೇಲಿಕಾಗಳನ್ನು ನೋಡೋಣ.

೧.ಅಪದೋ ದೂರಗಾಮೀ ಚ ಸಾಕ್ಷರೋ ನ ಚ ಪಂಡಿತ: ।

    ಅಮುಖ: ಸ್ಫುಟವಕ್ತಾ ಚ ಯೋ ಜಾನಾತಿ ಸ ಪಂಡಿತ:।।

   'ಕಾಲಿಲ್ಲದಿದ್ದರೂ ದೂರ ಹೋಗುತ್ತದೆ.ಅಕ್ಷರಗಳುಳ್ಳದ್ದಾದರೂ ಪಂಡಿತನಲ್ಲ.ಮುಖವಿಲ್ಲದಿದ್ದರೂ ಸ್ಪಷ್ಟವಾಗಿ ಮಾತನಾಡುತ್ತದೆ.ಇದನ್ನು ತಿಳಿದವನು ಪಂಡಿತನು!'

ಉತ್ತರ: ಲೇಖಪತ್ರಂ ; ಬರೆದಿರುವ ಕಾಗದ; ಪತ್ರ

೨.ವನೇ ಜಾತಾ ವನೇ ತ್ಯಕ್ತಾ ವನೇ ತಿಷ್ಠತಿ ನಿತ್ಯಶ:।

    ಪಣ್ಯಸ್ತ್ರೀ ನ ತು ಸಾ ವೇಶ್ಯಾ ಯೋ ಜಾನಾತಿ ಸ ಪಂಡಿತ:।।

       'ವನದಲ್ಲಿ ಹುಟ್ಟಿ, ವನದಲ್ಲಿ ತ್ಯಜಿಸಲ್ಪಡುವ, ವನದಲ್ಲೇ ಸದಾ ನಿಲ್ಲುವ ಇದು, ಹಣ ಕೊಟ್ಟು ಅನುಭವಸುವ ಸ್ತ್ರೀ, ಆದರೆ ವೇಶ್ಯೆಯಲ್ಲ. ಇದನ್ನು ಬಲ್ಲವನು ಪಂಡಿತನು.'

ಉತ್ತರ: ನೌಕಾ, ಅಂದರೆ ದೋಣಿ; ಸಂಸ್ಕೃತದಲ್ಲಿ ನೌಕಾ ಸ್ತ್ರೀಲಿಂಗ ಶಬ್ದ.ದುಡ್ಡು ಕೊಟ್ಟು ದೋಣಿ ಪ್ರಯಾಣ ಮಾಡಬೇಕಾದುದರಿಂದ 'ಪಣ್ಯಸ್ತ್ರೀ ನ ತು ವೇಶ್ಯಾ ' ಎಂದು ಹೇಳಿದ್ದಾರೆ.'ವನೇ ಜಾತಾ' ಎಂದರೆ ಕಾಡಿನಲ್ಲಿ ಹುಟ್ಟಿದ್ದು -ಅಂದರೆ ಮೊದಲು ಮರದ ರೂಪದಲ್ಲಿ; ಆ ಮರವನ್ನೇ ಕಡಿದು ದೋಣಿ ಮಾಡಿದ್ದಾರೆ.ವನ ಎಂಬ ಸಂಸ್ಕೃತ ಪದಕ್ಕೆ ನೀರು ಎಂಬ ಅರ್ಥವೂ ಇದೆ.ಹಾಗಾಗಿ, 'ವನೇ ತ್ಯಕ್ತಾ' ಎಂದರೆ ನೀರಿನಲ್ಲಿ ಬಿಟ್ಟಿದ್ದು ಎಂದು ಅರ್ಥ.'ವನೇ ತಿಷ್ಠತಿ ನಿತ್ಯಶ:' ಅಂದರೆ, ಸದಾ ನೀರಿನಲ್ಲೇ ಇರುತ್ತದೆ ಎಂದು ಅರ್ಥ.

೩.ಗೋಪಾಲೋ ನೈವ ಗೋಪಾಲಸ್ತ್ರಿಶೂಲೀ ನೈವ ಶಂಕರ:।

ಚಕ್ರಪಾಣಿ: ಸ ನೋ ವಿಷ್ಣುರ್ಯೋ ಜಾನಾತಿ ಸ ಪಂಡಿತ: ।।

    'ಗೋವುಗಳ ಪಾಲಕ, ಆದರೆ ಕೃಷ್ಣನಲ್ಲ (ಗೋಪಾಲ, ಆದರೆ ಗೋಪಾಲನಲ್ಲ); ತ್ರಿಶೂಲವುಳ್ಳವನು, ಆದರೆ ಶಿವನಲ್ಲ; ಚಕ್ರ ಧರಿಸಿರುವವನು, ಆದರೆ ವಿಷ್ಣುವಲ್ಲ; ಇದನ್ನು ತಿಳಿದವನು ಪಂಡಿತನು!'

ಉತ್ತರ: ಮಹೋಕ್ಷ; ಅಂದರೆ ಮಹಾನ್ ಎತ್ತು; ದೊಡ್ಡ, ಬಲಿಷ್ಠ ಎತ್ತು; ಗೋವುಗಳ ಪತಿಯಾದುದರಿಂದ ಗೋಪಾಲ, ಆದರೆ ಗೋಪಾಲನಾದ ಕೃಷ್ಣನಲ್ಲ. ಕಾದಿರುವ ತ್ರಿಶೂಲದಿಂದ ಮುದ್ರೆಯೊತ್ತಿ ತ್ರಿಶೂಲದ ಚಿಹ್ನೆ ಮೂಡಿಸುವುದರಿಂದ ತ್ರಿಶೂಲವುಳ್ಳವನು.ಆದರೆ ತ್ರಿಶೂಲವುಳ್ಳ ಶಿವನಲ್ಲ.ಕಾದಿರುವ ಚಕ್ರದಿಂದ ಮುಂಗಾಲುಗಳ ಮೇಲೆ ಬರೆಯೆಳೆದು ಚಕ್ರದ ಚಿಹ್ನೆ ಮೂಡಿಸುವುದರಿಂದ ಚಕ್ರಪಾಣಿ.ಆದರೆ ಚಕ್ರವುಳ್ಳ ವಿಷ್ಣುವಲ್ಲ.

     ಬಹುಶಃ ಹಿಂದೆ ಈ ರೀತಿ ಚಿಹ್ನೆಗಳನ್ನು ಮಾಡುತ್ತಿದ್ದಿರಬಹುದು, ಹಾಗೂ ಕೆಲವೆಡೆ ಈಗಲೂ ಹೀಗೆ ಮಾಡಬಹುದು.

೪.ಉಚ್ಛಿಷ್ಟಂ ಶಿವನಿರ್ಮಾಲ್ಯಂ ವಮನಂ ಶವಕರ್ಪಟಮ್ ।

ಕಾಕವಿಷ್ಠಾಸಮುತ್ಪನ್ನ: ಪಂಚೈತೇsತಿಪವಿತ್ರಕಾ:।।

      'ಉಚ್ಛಿಷ್ಟ (ಎಂಜಲು), ಶಿವನಿರ್ಮಾಲ್ಯ (ಶಿವನ ತಲೆಯಿಂದ ಉದುರಿದುದು; ಧರಿಸಿ ಬಿಟ್ಟಿದುದು), ವಾಂತಿ, ಶವದ ಮೇಲಿನ ಬಟ್ಟೆ, ಕಾಗೆಯ ಮಲದಿಂದ ಹುಟ್ಟಿದುದು, ಈ ಐದೂ ಅತಿ ಪವಿತ್ರವಾದ ವಸ್ತುಗಳು!' 

ಉತ್ತರ:೧. ಹಾಲು (ಕರುವು ಮೊದಲು ಹಸುವಿನ ಹಾಲನ್ನು ಕುಡಿದು, ಉಳಿದ ಹಾಲನ್ನು ನಾವು ತೆಗೆದುಕೊಳ್ಳುವುದರಿಂದ ಎಂಜಲು), ೨.ಗಂಗೆ (ಶಿವನ ತಲೆಯ ಮೇಲಿನಿಂದ ಬೀಳುವುದರಿಂದ ಶಿವನಿರ್ಮಾಲ್ಯ), ೩.ಮಧು ಅಥವಾ ಜೇನುತುಪ್ಪ (ಜೇನ್ನೊಣಗಳು ವಿವಿಧ ಪುಷ್ಪಗಳಿಂದ ರಸವನ್ನು ಹೀರಿ ತಮ್ಮ ವಿಶೇಷ ಜಠರದಲ್ಲಿ ಮಧುವನ್ನಾಗಿ ಪರಿವರ್ತಿಸಿ ವಾಂತಿ ಮಾಡುವುದರಿಂದ ವಾಂತಿ), ೪.ಪಟ್ಟಾಂಬರ ಅಥವಾ ರೇಷ್ಮೆ ವಸ್ತ್ರ (ರೇಷ್ಮೆ ಹುಳು ಗೂಡು ಕಟ್ಟಿದ ಬಳಿಕ, ಆ ಗೂಡುಗಳನ್ನು ಬಿಸಿ ನೀರಿನಲ್ಲಿ ನೆನೆಸಿ ರೇಷ್ಮೆ ದಾರ ತೆಗೆಯುವುದರಿಂದ ಹೆಣದ ಮೇಲಿನ ಬಟ್ಟೆ), ೫.ಪಿಪ್ಪಲ ವೃಕ್ಷ ಅಥವಾ ಅರಳೀಮರ (ಕಾಗೆಯು ಅರಳೀ ಹಣ್ಣನ್ನು ತಿಂದಾಗ ಅದರ ಬೀಜ ಅರಗದೇ , ಕಾಗೆಯ ಮಲದಲ್ಲಿ ವಿಸರ್ಜನೆಗೊಂಡು ಅವುಗಳಿಂದ ಅರಳೀಮರ ಹುಟ್ಟುತ್ತದೆ; ಹಾಗಾಗಿ, ಕಾಗೆಯ ಮಲದಿಂದ ಹುಟ್ಟಿದುದು).

      ಹೀಗೆ ಈ ಐದು ವಸ್ತುಗಳು ಪೂಜೆಯಲ್ಲಿ ಬಳಕೆಗೊಂಡು ಅತಿ ಪವಿತ್ರವೆನಿಸಿವೆ!

೫.ತರುಣ್ಯಾಲಿಂಗಿತ: ಕಂಠೇ ನಿತಂಬಸ್ಥಲಮಾಶ್ರಿತ:।

    ಗುರೂಣಾಂ ಸನ್ನಿಧಾನೇsಪಿ ಕ: ಕೂಜತಿ ಮುಹುರ್ಮುಹು:।।

         'ಕಂಠವು ಹೆಣ್ಣಿನಿಂದ ಆಲಿಂಗಿಸಲ್ಪಟ್ಟು, ಅವಳ ಸೊಂಟದ ಪ್ರದೇಶದಲ್ಲಿ ಕುಳಿತು, ಹಿರಿಯರ ‌ಸನ್ನಿಧಾನದಲ್ಲೂ ಮತ್ತೆ ಮತ್ತೆ ಕೂಗುವರಾರು '

ಉತ್ತರ: ಕಲಶ, ಅಥವಾ ಕೊಡ, ಅಂದರೆ ಬಿಂದಿಗೆ; ಹೆಂಗಸರು ನೀರು ತುಂಬಿರುವ ಬಿಂದಿಗೆಯನ್ನು ತಮ್ಮ ಸೊಂಟದಲ್ಲಿಟ್ಟು ತರುವುದರಿಂದ 'ನಿತಂಬಸ್ಥಲಮಾಶ್ರಿತ:' ಎಂದು ಹೇಳಲಾಗಿದೆ.ಅಂತೆಯೇ ಬಿಂದಿಗೆಯ ಕಂಠವನ್ನು ಅವರು ತೋಳಿನಿಂದ ಆಲಿಂಗಿಸಿಕೊಳ್ಳುವುದರಿಂದ 'ತರುಣ್ಯಾಲಿಂಗಿತ: ಕಂಠೇ' ಎಂದು ಹೇಳಲಾಗಿದೆ.ದೊಡ್ಡವರು, ಚಿಕ್ಕವರೆನ್ನದೇ ಎಲ್ಲರ ಮುಂದೆಯೂ ನೀರು ತುಳುಕುತ್ತಾ ಶಬ್ದ ಮಾಡುವುದರಿಂದ, 'ಗುರೂಣಾಂ ಸನ್ನಿಧಾನೇsಪಿ ಕೂಜತಿ ಮುಹುರ್ಮುಹು:' ಎಂದು ಹೇಳಲಾಗಿದೆ.ಹೀಗೆಲ್ಲಾ ಮಾಡುವುದು ಯಾರು ಎಂದು ಪ್ರಶ್ನೆ.ಅದು ಬಿಂದಿಗೆ! ಮೇಲ್ನೋಟಕ್ಕೆ ಗಂಡು, ಹೆಣ್ಣುಗಳ ಸಮಾಗಮವನ್ನು ಸೂಚಿಸುವ ಈ ಒಗಟು, ಬಿಡಿಸಿದಾಗ ಬಿಂದಿಗೆ ಎಂದು ತಿಳಿದುಬರುವುದಾಗಿದ್ದು, ಬಹಳ ಸ್ವಾರಸ್ಯಕರವಾಗಿದೆ.

                           ಡಾ.ಬಿ.ಆರ್.ಸುಹಾಸ್ 

      

    

ಕಾಳಿದಾಸನು ಹೇಗೆ ಕವಿಯಾದ?

ಸಂಸ್ಕೃತ ಸಾಹಿತ್ಯಕ್ಕೆ ಅಪಾರ ಕೊಡುಗೆ ಕೊಟ್ಟ ಅನೇಕ ಕವಿಗಳಿದ್ದಾರೆ.ಆ ಕವಿಗಳ ಸಾಹಿತ್ಯ ಎಷ್ಟು ರಸವತ್ತಾಗಿದೆಯೋ ಅಷ್ಟೇ ರಸವತ್ತಾಗಿ ಅವರ ಸುತ್ತಲೂ ಅನೇಕ ದಂತಕಥೆಗಳು,ಕಿಂವದಂತಿಗಳು ಬೆಳೆದು ಬಂದಿವೆ.ಇಂಥವುಗಳನ್ನು ಐತಿಹ್ಯಗಳೆಂದೂ ಕರೆಯುತ್ತಾರೆ.ಇವುಗಳಲ್ಲಿ ಸತ್ಯಾಂಶ ಎಷ್ಟೆಂದು ಹೇಳಲಾಗುವುದಿಲ್ಲ.ಆದರೆ ಇವುಗಳ ಸ್ವಾರಸ್ಯಕ್ಕೇನೂ ಕಡಿಮೆಯಿರುವುದಿಲ್ಲ.ಈಗ ಸಂಸ್ಕೃತ ಪ್ರೇಮಿಗಳಿಗೆಲ್ಲಾ ಬಹಳ ಪ್ರಿಯನಾದ ಕವಿಕುಲಗುರು ಕಾಳಿದಾಸನು ಹೇಗೆ ಕವಿಯಾದ ಎಂಬ ಒಂದು ದಂತಕಥೆಯನ್ನು ನೋಡೋಣ.ಈ ಕಥೆ, ಮೇರುತುಂಗಾಚಾರ್ಯನೆಂಬ ಜೈನ ಕವಿ ರಚಿಸಿರುವ ಪ್ರಬಂಧಚಿಂತಾಮಣಿ ಎಂಬ ಸಂಸ್ಕೃತ ಕಥಾಗ್ರಂಥದಲ್ಲಿ ಬರುತ್ತದೆ.ಕಾಳಿದಾಸನ ಬಗ್ಗೆ ಅನೇಕ ದಂತಕಥೆಗಳಿವೆ.ಅವುಗಳಲ್ಲಿ ಇದೂ ಒಂದು.

     ಅವಂತೀ ನಗರಿಯಲ್ಲಿ ವಿಕ್ರಮಾದಿತ್ಯನೆಂಬ ರಾಜನು ಆಳುತ್ತಿದ್ದನು.ಅವನಿಗೆ ಪ್ರಿಯಂಗುಸುಂದರಿ ಎಂಬ ಮಗಳಿದ್ದಳು.ಅವಳನ್ನು ಅಧ್ಯಯನಕ್ಕಾಗಿ ವರರುಚಿ ಎಂಬ ಪಂಡಿತನಿಗೆ ಒಪ್ಪಿಸಲಾಯಿತು.ಅವಳು ತನ್ನ ಬುದ್ಧಿವಂತಿಕೆಯಿಂದ ಕೆಲವೇ ದಿನಗಳಲ್ಲಿ ಸಕಲ ಶಾಸ್ತ್ರಗಳನ್ನೂ ಕಲಿತುಬಿಟ್ಟಳು! ಅವಳಿಗೆ ಯೌವನವು ತುಂಬಿರಲು, ಅವಳು ದಿನವೂ ತನ್ನ ತಂದೆಯನ್ನು ಆರಾಧಿಸುತ್ತಿದ್ದಳು.ಹೀಗಿರಲು, ವಸಂತಕಾಲದ ಒಂದು ದಿನ, ಅವಳು ಮಧ್ಯಾಹ್ನದ ಹೊತ್ತಿನಲ್ಲಿ ಕಿಟಕಿಯ ಬಳಿ ಸುಖಾಸೀನಳಾಗಿ ಕುಳಿತಿರಲು, ಸೂರ್ಯನು ಜನರ ಹಣೆಗಳನ್ನು ಸುಡುತ್ತಿದ್ದಾಗ, ತನ್ನ ಉಪಾಧ್ಯಾಯನು ದಾರಿಯಲ್ಲಿ ಬರುತ್ತಿದ್ದುದನ್ನು ನೋಡಿದಳು.ಅವನು ಕಿಟಕಿಯ ಬಳಿ ವಿಶ್ರಮಿಸಿಕೊಳ್ಳಲು, ಅವಳು ಅವನಿಗೆ ರಸದಿಂದ ತುಂಬಿ ಮಾಗಿದ್ದ ಕೆಲವು ಮಾವಿನ ಹಣ್ಣುಗಳನ್ನು ತೋರಿಸುತ್ತಾ, ಅವನಿಗೆ ಅವುಗಳ ಮೇಲೆ ಆಸೆಯಿತ್ತೆಂದು ಗೊತ್ತಿದ್ದು ಕೇಳಿದಳು,"ನಿಮಗೆ ಈ ಹಣ್ಣುಗಳು ಬಿಸಿಯಾಗಿ ಇಷ್ಟವೋ ತಣ್ಣಗೆ ಇಷ್ಟವೋ?"

      ಅವಳ ಮಾತಿನ ಚಾತುರ್ಯವನ್ನರಿಯದೇ ಅವನು,"ಬಿಸಿಯಾದ ಹಣ್ಣುಗಳನ್ನೇ ಇಷ್ಟಪಡುತ್ತೇನೆ!" ಎಂದನು.ಆಗ ಅವಳು,ಮಾವಿನ ಹಣ್ಣುಗಳನ್ನು ಆಯ್ದುಕೊಳ್ಳಲು ಅವನು ಹಿಡಿದಿದ್ದ ವಸ್ತ್ರದ ತುದಿಗೆ ಹಣ್ಣುಗಳನ್ನು ಎಸೆದಳು! ಹಾಗಾಗಿ ಅವು ನೆಲದ ಮೇಲೆ ಬಿದ್ದು ಧೂಳಿನಿಂದ ಆವೃತವಾಗಲು, ಪಂಡಿತನು ಅವುಗಳನ್ನು ತನ್ನ ಕೈಯಲ್ಲಿ ತೆಗೆದುಕೊಂಡು ಧೂಳನ್ನು ತೆಗೆಯಲು ತನ್ನ ಬಾಯಿಂದ ಗಾಳಿಯೂದತೊಡಗಿದನು.ಆಗ ಆ ರಾಜಕನ್ಯೆಯು ಅವನನ್ನು ಅಪಹಾಸ್ಯ ಮಾಡುತ್ತಾ,"ಬಾಯ ಗಾಳಿಯಿಂದ ತಣ್ಣಗೆ ಮಾಡುವಷ್ಟು ಬಿಸಿಯಿವೆಯೇ ಹಣ್ಣುಗಳು?"ಎಂದಳು.ಅವಳ ಆ ಅಪಹಾಸ್ಯದ ಮಾತಿನಿಂದ ಆ ಬ್ರಾಹ್ಮಣನಿಗೆ ಕೋಪ ಬಂದು ಅವನು ಹೇಳಿದನು,"ಬುದ್ಧಿಯಿದೆಯೆಂದು ಗರ್ವಿತಳಾಗಿರುವ ಎಲೈ ಹೆಣ್ಣೇ! ಗುರುವಿಗೇ ವಿತರ್ಕ ಮಾಡುವ ನಿನಗೆ ಒಬ್ಬ ದನಗಾಹಿಯು ಪತಿಯಾಗುವನು!" 

      ಅವನ ಈ ಶಾಪೋಕ್ತಿಯನ್ನು ಕೇಳಿ ಅವಳೂ ಹೇಳಿದಳು,"ನಿಮ್ಮ ಮೂರು ವೇದಗಳ ವಿದ್ಯೆಗಿಂತಲೂ ಅಧಿಕವಾದ ವಿದ್ಯೆಯಿಂದ ಪರಮಗುರುವಾದವನನ್ನೇ ನಾನು ಮದುವೆಯಾಗುತ್ತೇನೆ!"

      ಹೀಗೆ ಅವಳು ಪ್ರತಿಜ್ಞೆ ಮಾಡಿದಳು.

      ಹೀಗಿರಲು, ವಿಕ್ರಮನು ಅವಳಿಗೆ ಸೂಕ್ತ ವರನನ್ನು ಅನ್ವೇಷಿಸುವ ವಿಷಯದಲ್ಲಿ ಚಿಂತಾಸಾಗರದಲ್ಲಿ ಮುಳುಗಿದ್ದನು.ಒಮ್ಮೆ ಅವನು ವರಾನ್ವೇಷಣೆಯಲ್ಲಿ ಬಹಳ ಉತ್ಸುಕನಾಗಿ ಆ ಪಂಡಿತನಿಗೆ ಅದಕ್ಕಾಗಿ ಆಜ್ಞೆ ಮಾಡಲು, ಅವನು ಕಾಡಿಗೆ ಬಂದನು.ಅಲ್ಲಿ ಅವನು ಬಹಳ ಬಾಯಾರಿ ನೀರಿಗಾಗಿ ಎಲ್ಲೆಲ್ಲೂ ನೋಡಿದನು.ಆದರೆ ಎಲ್ಲೂ ನೀರು ಕಾಣದಿರಲು, ಅವನು ಒಬ್ಬ ದನಗಾಹಿಯನ್ನು ನೋಡಿ ಅವನನ್ನು ನೀರು ಕೇಳಿದನು.ಅವನೂ,"ನೀರಿಲ್ಲ! ಹಾಲು ಕುಡಿ!" ಎಂದು ಕರಚಂಡೀ ಮಾಡಲು ಹೇಳಿದನು.ತಾನು ಕೇಳಿರುವ ಪದಗಳಲ್ಲೆಲ್ಲಾ ಈ ಪದವನ್ನು ಕೇಳಿರದ ಪಂಡಿತನಿಗೆ ಈ ಪದವನ್ನು ಕೇಳಿ ಚಿಂತೆಯಾಯಿತು! ಆಗ ಆತ ದನಗಾಹಿಯು ತನ್ನ ಹಸ್ತವನ್ನು ಪಂಡಿತನ ತಲೆಯ ಮೇಲಿಟ್ಟು ಅವನನ್ನು ಒಂದು ಎಮ್ಮೆಯ ಕೆಳಗೆ ಕರೆದೊಯ್ದು, ಅವನ ಎರಡೂ ಹಸ್ತಗಳನ್ನು ಜೋಡಿಸಿ ಬೊಗಸೆಯಾಗಿಸಿ ಕರಚಂಡಿಯೆಂಬ ಮುದ್ರೆ ಮಾಡಿಸಿ ಕಂಠಪೂರ್ತಿ ಹಾಲನ್ನು ಕುಡಿಸಿದ! ಆಗ ಆ ಪಂಡಿತನು, ತನ್ನ ತಲೆಯ ಮೇಲೆ ಆ ದನಗಾಹಿಯು ಹಸ್ತವನ್ನು ಇಟ್ಟುದರಿಂದಲೂ ಕರಚಂಡೀ ಎಂಬ ವಿಶೇಷ ಶಬ್ದವನ್ನು ಕಲಿಸಿದ್ದರಿಂದಲೂ ಅವನನ್ನು ತನ್ನ ಗುರುಪ್ರಾಯವಾಗಿ ಭಾವಿಸಿ, ರಾಜಕುಮಾರಿಗೆ ಸೂಕ್ತ ಪತಿಯಾಗುವನೆಂದು ಭಾವಿಸಿದನು.ಅವನನ್ನು ಎಮ್ಮೆಯ ಸನಿಹದಿಂದ ಬಿಡಿಸಿ ತನ್ನ ಸೌಧಕ್ಕೆ ಕರೆತಂದು, ಆರು ತಿಂಗಳ ಕಾಲ ಅವನ ರೀತಿ ನೀತಿಗಳನ್ನು ತಿದ್ದಿ, 'ಓಂ ನಮಃ ಶಿವಾಯ ' ಎಂಬ ಆಶೀರ್ವಚನವನ್ನು ಕಲಿಸಿದ.ಆರು ತಿಂಗಳುಗಳಲ್ಲಿ ಆ ಅಕ್ಷರಗಳು ಅವನಿಗೆ ಕಂಠಸ್ಥವಾಗಿವೆಯೆಂದು ಮನಗಂಡು, ಶುಭಮುಹೂರ್ತದಲ್ಲಿ ಅವನನ್ನು ಶೃಂಗರಿಸಿ, ಪಂಡಿತನು ಅವನನ್ನು ರಾಜಸಭೆಗೆ ಕರೆತಂದನು.ಆಗ ಆ ದನಗಾಹಿಯು ಸಭೆಯನ್ನು ನೋಡಿ ಕ್ಷೋಭೆಗೊಂಡು, ಚೆನ್ನಾಗಿ ಅಭ್ಯಾಸ ಮಾಡಿದ್ದ ಆಶೀರ್ವಚನವನ್ನು 'ಉಶರಟ' ಎಂದು ಹೇಳಿಬಿಟ್ಟನು! ಅವನ ಈ ತೊದಲುನುಡಿಯಿಂದ ರಾಜನು ವಿಸ್ಮಿತನಾಗಲು, ಆ ಅರ್ಥಹೀನ ಅಕ್ಷರಗಳಿಗೆ ಚಾತುರ್ಯವನ್ನು ಆರೋಪಿಸಲು ಆ ಪಂಡಿತನು ಆ ಒಂದೊಂದು ಅಕ್ಷರವನ್ನೂ ಬಳಸಿ ಒಂದು ಶ್ಲೋಕವನ್ನು ಅಲ್ಲೇ ರಚಿಸಿ ಹೇಳಿದನು -

   ಉಮಯಾ ಸಹಿತೋ ರುದ್ರ: ಶಂಕರ: ಶೂಲಪಾಣಿಭೃತ್ /

   ರಕ್ಷತು ತ್ವಾಂ ಮಹೀಪಾಲ ಟಂಕಆರಬಲಗರ್ವಇತ: //

   'ಎಲೈ ಮಹೀಪಾಲ! ಉಮಾಸಹಿತನಾದ, ರುದ್ರನಾದ, ಶೂಲಪಾಣಿಯಾದ, ತನ್ನ ಟಂಕಾರಬಲದಿಂದ ಗರ್ವಿತನಾದ ಶಂಕರನು ನಿನ್ನನ್ನು ರಕ್ಷಿಸಲಿ!'

     ಹೀಗೆ ಶ್ಲೋಕವನ್ನು ಹೇಳಿ, ಪಂಡಿತನು ಆ ದನಗಾಹಿಯ ಪಾಂಡಿತ್ಯದ ಗಾಂಭೀರ್ಯವನ್ನು ವಿಸ್ತರಿಸಿ ವ್ಯಾಖ್ಯಾನಿಸಿದನು! ಅವನ ಪಾಂಡಿತ್ಯದ ನಿರೂಪಣೆಯಿಂದ ಸುಪ್ರೀತನಾದ ರಾಜನು ತನ್ನ ಪುತ್ರಿಯನ್ನು ಆ ದನಗಾಹಿಗೆ ಮದುವೆಮಾಡಿಕೊಟ್ಟನು.ಪಂಡಿತನು ಉಪದೇಶ ಮಾಡಿದ್ದಂತೆ ಅವನು ಸರ್ವಥಾ ಮೌನವಾಗಿಯೇ ಇದ್ದನು! ರಾಜಕನ್ಯೆಯು ಅವನ ಪಾಂಡಿತ್ಯವನ್ನು ಪರೀಕ್ಷಿಸಲು, ಹೊಸದಾಗಿ ಬರೆಯಲಾಗಿದ್ದ ಒಂದು ಪುಸ್ತಕವನ್ನು ಶೋಧಿಸಲು ಅವನಿಗೆ ಕೊಟ್ಟಳು.ಅವನು ಅದನ್ನು ತನ್ನ ಕೈಯಲ್ಲಿ ಹಿಡಿದು, ಅದರ ಅಕ್ಷರಗಳ ಬಿಂದು, ಮಾತ್ರೆಗಳನ್ನು ತೆಗೆದುಹಾಕಿ ಅವನ್ನು ಕೇವಲ ಅಕ್ಷರಗಳನ್ನಾಗಿಸಲು, ಒಂದು ಉಗುರುಕತ್ತರಿಯಿಂದ ಆ ಬಿಂದು, ಮಾತ್ರೆಗಳನ್ನು ಕೆರೆಯತೊಡಗಿದನು! ಇದನ್ನು ನೋಡಿ ಅವನೊಬ್ಬ ಮೂರ್ಖನೆಂದು ನಿರ್ಣಯಿಸಿದಳು! ಅಂದಿನಿಂದ ಜಾಮಾತೃಶುದ್ಧಿ(ಅಳಿಯಶುದ್ಧಿ) ಎಂಬ ವಿಚಾರವು ಎಲ್ಲೆಲ್ಲೂ ಪ್ರಸಿದ್ಧವಾಯಿತು!

    ಹೀಗಿರಲು, ಒಂದು ದಿನ, ಒಂದು ಚಿತ್ರಭಿತ್ತಿಯಲ್ಲಿ ಎಮ್ಮೆಗಳ ಹಿಂಡನ್ನು ಅವನಿಗೆ ತೋರಿಸಲಾಗಿ, ಅವನು ಆನಂದಿತನಾಗಿ, ತನ್ನ ಉನ್ನತ ಸ್ಥಾನವನ್ನು ಮರೆತು, ಎಮ್ಮೆಗಳನ್ನು ಕರೆಯಲು ಬಳಸುವ ವಿಕೃತ ಪದಗಳನ್ನು ಉಚ್ಚರಿಸತೊಡಗಿದನು! ಅದನ್ನು ನೋಡಿ ರಾಜಕನ್ಯೆಯು ಅವನೊಬ್ಬ ಎಮ್ಮೆ ಕಾಯುವವನೆಂದು ನಿಶ್ಚಯಿಸಿದಳು.ಹಾಗಾಗಿ ಅವಳು ಅವನ ಅವಜ್ಞೆ ಮಾಡಲು, ಅದನ್ನು ಯೋಚಿಸಿ ಅವನು ವಿದ್ವತ್ಪ್ರಾಪ್ತಿಗಾಗಿ ಕಾಳಿಕಾದೇವಿಯನ್ನು ಆರಾಧಿಸಿದನು.ಆಗ ರಾಜನು, ಅವನು ಭಕ್ತ್ಯಾವೇಶದಲ್ಲಿ ತನ್ನನ್ನೇ ಕೊಂದುಕೊಂಡು ಸತ್ತು ತನ್ನ ಮಗಳಿಗೆ ವೈಧವ್ಯ ಪ್ರಾಪ್ತಿಯಾಗಬಹುದೆಂಬ ಭಯದಿಂದ, ರಾತ್ರಿಯಲ್ಲಿ ತನ್ನ ಒಬ್ಬ ದಾಸಿಯನ್ನು ಕಾಳಿಕಾದೇವಿಯ ವೇಷದಿಂದ ಅವನ ಬಳಿಗೆ ಕಳಿಸಿದನು.ಅವಳು, ಮಲಗಿದ್ದ ಅವನನ್ನು ಎಬ್ಬಿಸಿ,"ನಾನು ನಿನ್ನಿಂದ ಸಂತುಷ್ಟಳಾಗಿದ್ದೇನೆ!" ಎಂದಳು. ಆಗ ಸಾಕ್ಷಾತ್ ಕಾಳಿಕಾದೇವಿಯೇ ಏನಾದರೂ ವಿಪತ್ತು ಸಂಭವಿಸೀತೆಂಬ ಭಯದಿಂದ ಪ್ರತ್ಯಕ್ಷಳಾಗಿ ಅವನನ್ನು ಅನುಗ್ರಹಿಸಿದಳು!

       ಈ ವೃತ್ತಾಂತವನ್ನು ಕೇಳಿ ರಾಜಕನ್ಯೆಯು ಸಂತೋಷಗೊಂಡು ಅಲ್ಲಿಗೆ ಬಂದು,'ಅಸ್ತಿ ಕಶ್ಚಿದ್ವಾಗ್ವಿಶೇಷ:?' (ಏನಾದರೂ ವಿಶೇಷ ಮಾತು ಇದೆಯೇ?) ಎಂದು ಅವನನ್ನು ಕೇಳಿದಳು.ಆಗ ಅವನು ಕಾಳಿದಾಸನೆಂಬ ಹೆಸರಿನಿಂದ ಪ್ರಸಿದ್ಧನಾಗಿ ಕುಮಾರಸಂಭವವೇ ಮೊದಲಾದ ಮೂರು ಮಹಾಕಾವ್ಯಗಳನ್ನೂ ಆರು ಪ್ರಬಂಧಗಳನ್ನೂ (ಕೃತಿಗಳನ್ನು ಅಥವಾ ನಾಟಕಗಳನ್ನು) ರಚಿಸಿದನು.

       ರಾಜಕನ್ಯೆಯು ಅಸ್ತಿ ಕಶ್ಚಿದ್ವಾಗ್ವಿಶೇಷ: ? ಎಂದು ಕೇಳಿದ್ದರಿಂದ, ಕಾಳಿದಾಸನು, 'ಅಸ್ತಿ' ಎಂಬ ಪದದಿಂದ, 'ಅಸ್ತ್ಯುತ್ತರಸ್ಯಾಂ ದಿಶಿ ದೇವತಾತ್ಮಾ ' ಎಂದು ಆರಂಭಿಸಿ ಕುಮಾರಸಂಭವವನ್ನೂ , 'ಕಶ್ಚಿತ್' ಎಂಬ ಪದದಿಂದ, 'ಕಶ್ಚಿತ್ ಕಾಂತಾ ವಿರಹಗುರುಣಾ ' ಎಂದು ಆರಂಭಿಸಿ ಮೇಘದೂತವನ್ನೂ, 'ವಾಕ್' ಎಂಬ ಪದದಿಂದ 'ವಾಗರ್ಥಾವಿವ ಸಂಪೃಕ್ತೌ ' ಎಂದು ಆರಂಭಿಸಿ ರಘುವಂಶವನ್ನೂ , ಹೀಗೆ ಮೂರು ಕಾವ್ಯಗಳನ್ನು ರಚಿಸಿದನೆಂದು ಹೇಳುತ್ತಾರೆ.

ವರರುಚಿಯ ಕಥೆಗಳು -೨

ವ್ಯಾಡಿ, ಇಂದ್ರದತ್ತ, ಮತ್ತು ವರರುಚಿ ಉಪವರ್ಷನಿಂದ ವಿದ್ಯಾಭ್ಯಾಸ ಮುಗಿಸಲು, ವ್ಯಾಡಿ ಮತ್ತು ಇಂದ್ರದತ್ತರು ಗುರುದಕ್ಷಿಣೆಯ ಬಗ್ಗೆ ಕೇಳಿದರು.ಆಗ ಉಪವರ್ಷನು ಒಂದು ಕೋಟಿ ಹೊನ್ನನ್ನು ಕೊಡಲು ಹೇಳಿದನು.ಆಗ ಅವರು ವರರುಚಿಗೆ,"ಮಿತ್ರ! ನಾವು ನಂದಮಹಾರಾಜನ ಬಳಿಗೆ ಹೋಗಿ ಈ ಹಣವನ್ನು ಯಾಚಿಸೋಣ! ಇನ್ನೆಲ್ಲೂ ನಮಗೆ ಇಷ್ಟು ಹಣ ಸಿಗುವುದಿಲ್ಲ! ನಂದನು ತೊಂಬತ್ತೊಂಬತ್ತು ಕೋಟಿ ಹೊನ್ನಿನ ಒಡೆಯ! ಅಲ್ಲದೇ ಈ ಹಿಂದೆ ನಿನ್ನ ಹೆಂಡತಿಯನ್ನು ಅವನು ತನ್ನ ಧರ್ಮಭಗಿನಿಯೆಂದು ಒಪ್ಪಿಕೊಂಡಿದ್ದಾನೆ.ಹಾಗಾಗಿಯೂ ನಿನ್ನ ಸದ್ಗುಣಗಳ ಕಾರಣದಿಂದಲೂ ಹಣವನ್ನು ಕೊಡಬಹುದು!" ಎಂದರು.ಅದಕ್ಕೆ ವರರುಚಿಯು ಒಪ್ಪಿ ಅವರೊಂದಿಗೆ ಹೊರಟನು.ಆದರೆ ದುರದೃಷ್ಟವಶಾತ್ ಅವರು ಅಲ್ಲಿಗೆ ಹೋಗುತ್ತಿದ್ದಂತೆ ನಂದಮಹಾರಾಜನು ಮರಣಹೊಂದಿದನು! ಇದರಿಂದ ರಾಜ್ಯದಲ್ಲಿ ಕೋಲಾಹಲವಾಯಿತು! ಇವರಿಗೂ ವಿಶಾದವಾಯಿತು.ಆಗ ಯೋಗಸಿದ್ಧಿಯನ್ನು ಪಡೆದಿದ್ದ ಇಂದ್ರದತ್ತನು ಒಂದು ಉಪಾಯ ಮಾಡಿದನು.ಅವನು ಹೇಳಿದನು,"ನಿನು ಪರಕಾಯಪ್ರವೇಶದ ವಿದ್ಯೆಯಿಂದ ರಾಜನ ಶರೀರದೊಳಗೆ ಸೇರಿಕೊಳ್ಳುತ್ತೇನೆ! ವರರುಚಿಯು ಬಂದು ನನ್ನ ಬಳಿ ಹಣ ಯಾಚಿಸಲಿ! ನಾನು ಅವನಿಗೆ ಹಣ ಕೊಡುತ್ತೇನೆ! ಅನಂತರ ನಾನು ನನ್ನ ದೇಹಕ್ಕೆ ಹಿಂದಿರುಗುತ್ತೇನೆ! ಅಲ್ಲಿಯವರೆಗೂ ವ್ಯಾಡಿಯು ನನ್ನ ದೇಹವನ್ನು ಕಾಯಲಿ!"

     ಅವರಿಬ್ಬರೂ ಒಪ್ಪಲು, ಇಂದ್ರದತ್ತನು ತನ್ನ ದೇಹವನ್ನು ಬಿಟ್ಟು ನಂದನ ದೇಹವನ್ನು ಸೇರಿಕೊಂಡನು! ರಾಜನು ಇದ್ದಕ್ಕಿದ್ದಂತೆ ಬದುಕಿದುದನ್ನು ನೋಡಿ ಎಲ್ಲರೂ ಆಶ್ಚರ್ಯಗೊಂಡರು! ಸಂತೋಷದಿಂದ ಉತ್ಸವಗಳನ್ನಾಚರಿಸಿದರು! ಆಗ ವರರುಚಿಯು ಬಂದು ರಾಜನನ್ನು ಒಂದು ಕೋಟಿ ಹೊನ್ನನ್ನು ಯಾಚಿಸಿದನು. ರಾಜನು ಮಂತ್ರಿಯಾದ ಶಕಟಾಲನನ್ನು ಅವನಿಗೆ ಆ ಹಣವನ್ನು ಕೋಡಲು ಆಜ್ಞಾಪಿಸಿದನು.ಈ ಧಿಡೀರ್ ಬೆಳವಣಿಗೆಯನ್ನು ನೋಡಿ ಬುದ್ಧಿವಂತನಾದ ಶಕಟಾಲನು ಏನು ನಡೆದಿರಬಹುದೆಂದು ಊಹಿಸಿದನು.ನಿಜವಾದ ನಂದನ ಮಗನು ಇನ್ನೂ ಚಿಕ್ಕ ಮಗುವಾಗಿದ್ದರಿಂದಲೂ ರಾಜ್ಯಕ್ಕೆ ಬಹಳ ಶತ್ರುಗಳಿದ್ದುದರಿಂದಲೂ ಈ ಹುಸಿನಂದನ ಶರೀರವನ್ನೇ ರಕ್ಷಿಸುವೆನೆಂದು ಶಕಟಾಲನು ಯೋಚಿಸಿ, "ಈಗ ಉತ್ಸವಗಳು ನಡೆಯುತ್ತಿವೆ! ಹಾಗಾಗಿ ಈ ಬ್ರಾಹ್ಮಣನು ಸ್ವಲ್ಪ ಕಾಯಲಿ!" ಎಂದು ರಾಜನಿಗೆ ಹೇಳಿದನು.ಅನಂತರ ರಾಜ್ಯದಲ್ಲಿದ್ದ ಶವಗಳನ್ನೆಲ್ಲಾ ಸುಡಿಸಿಬಿಟ್ಟನು! ಆಗ ವ್ಯಾಡಿಯು ಇಂದ್ರದತ್ತನ ಶರೀರವನ್ನು ಒಂದು ದೇವಾಲಯದಲ್ಲಿ ಕಾಯುತ್ತಿದ್ದನು.ಅಲ್ಲಿಗೆ ಬಂದ ಸೈನಿಕರು ವ್ಯಾಡಿಯನ್ನು ಹಿಡಿದು ತಳ್ಳಿ, ಇಂದ್ರದತ್ತನ ಶರೀರವನ್ನೂ ಸುಟ್ಟುಬಿಟ್ಟರು! ಆಗ ವ್ಯಾಡಿಯು ಯೋಗನಂದನ ಬಳಿಗೆ ಓಡಿ ಬಂದು, "ಅಯ್ಯೋ! ಅಯ್ಯೋ! ಒಬ್ಬ ಬ್ರಾಹ್ಮಣನು ಯೋಗಸಮಾಧಿಯಲ್ಲಿದ್ದು ಇನ್ನೂ ಬದುಕಿರುವಾಗಲೇ ಈ ಸೈನಿಕರು ಅವನನ್ನು ಸುಟ್ಟುಬಿಟ್ಟರು! ಎಂಥ ಅನ್ಯಾಯ!" ಎಂದು ಗೋಳಾಡಿದನು! ಆಗ ಶಕಟಾಲನಿಗೆ ರಾಜನ ನಿಜವಾದ ಶರೀರ ಸುಟ್ಟುಹೋಯಿತೆಂದು ಅರಿವಾಗಿ ಅವನು ವರರುಚಿಗೆ ಹಣವನ್ನು ಕೊಟ್ಟನು. 

      ಇಂದ್ರದತ್ತ ಅಥವಾ ಯೋಗನಂದನು ಈಗ ನಂದನ ಶರೀರದಲ್ಲೇ ಇರಬೇಕಾದುದರಿಂದ ದು:ಖಿತನಾಗಿ ವ್ಯಾಡಿಗೆ ಏಕಾಂತದಲ್ಲಿ,"ನಾನೀಗ ಬ್ರಾಹ್ಮಣನಾಗಿದ್ದರೂ ಅಬ್ರಾಹ್ಮಣನಂತಾಗಿದ್ದೇನೆ! ಈ ಸಂಪತ್ತಿನಿಂದ ನನಗೇನು ಪ್ರಯೋಜನ?" ಎಂದು ಹೇಳಿದನು.ಆಗ ವ್ಯಾಡಿಯು,"ಶಕಟಾಲನು ನಿನ್ನ ವಿಷಯವನ್ನು ತಿಳಿದಿದ್ದಾನೆ.ಆದ್ದರಿಂದ ಅದಕ್ಕೇನು ಮಾಡಬೇಕೆಂದು ಯೋಚಿಸು! ಅವನು ನಿನ್ನನ್ನು ಕೊಂದು ಪೂರ್ವನಂದನ ಮಗನಾದ ಚಂದ್ರಗುಪ್ತನನ್ನು ರಾಜನನ್ನಾಗಿ ಮಾಡಬಹುದು! ಆದ್ದರಿಂದ ಬುದ್ಧಿಶಾಲಿಯಾದ ವರರುಚಿಯನ್ನು ನಿನ್ನ ಮಂತ್ರಿಯಾಗಿ ಮಾಡಿಕೋ!" ಎಂದು ಹೇಳಿ ಗುರುದಕ್ಷಿಣೆಯನ್ನು ಕೊಡಲು ಹೋದನು.ಆಗ ಯೋಗನಂದನು ವರರುಚಿಗೆ ಮಂತ್ರಿಪದವಿ ನೀಡಿದನು.ಆಗ ವರರುಚಿಯು,"ನಿನ್ನ ಬ್ರಾಹ್ಮಣ್ಯವು ಕಳೆದುಹೋಗಿದ್ದರೂ ನಿನ್ನ ರಾಜ್ಯವು ಸ್ಥಿರವೆಂದು ನಾನು ನಂಬಲಾರೆ! ಏಕೆಂದರೆ ಶಕಟಾಲನು ಮಂತ್ರಿಯಾಗಿದ್ದಾನೆ! ಆದ್ದರಿಂದ ಉಪಾಯವಾಗಿ ಅವನನ್ನು ನಾಶಪಡಿಸು!" ಎಂದನು.ಅಂತೆಯೇ ಯೋಗನಂದನು ಶಕಟಾಲನನ್ನು , ಬದುಕಿದ್ದ ಒಬ್ಬ ಬ್ರಾಹ್ಮಣನನ್ನು ಸುಡಿಸಿಬಿಟ್ಟನೆಂಬ ದೋಷಾರೋಪಣೆ ಮಾಡಿ, ಅವನ ನೂರು ಮಕ್ಕಳೊಂದಿಗೆ ಪಾಳುಬಾವಿಯಂಥ ಒಂದು ಕತ್ತಲೆಯ ನೆಲಮಾಳಿಗೆಯಲ್ಲಿ ತಳ್ಳಿಸಿಬಿಟ್ಟನು! ಅವರಿಗೆ ದಿನವೂ ಒಂದು ಬೊಗಸೆ ಹಿಟ್ಟು ಮತ್ತು ಒಂದು ಬೋಗುಣಿ ನೀರನ್ನಷ್ಟೇ ಕಳಿಸಲಾಗುತ್ತಿತ್ತು! ಆಗ ಶಕಟಾಲನು ತನ್ನ ಮಕ್ಕಳಿಗೆ,"ಇಷ್ಟು ತಿಂದು ಬದುಕುವುದು ಒಬ್ಬರಿಗೇ ಸಾಧ್ಯವಿಲ್ಲ! ಇನ್ನು ಹಲವರ ಮಾತೇನು? ಆದ್ದರಿಂದ ನಿಮ್ಮಲ್ಲಿ ಯೋಗನಂದನಿಗೆ ಪ್ರತೀಕಾರ ಮಾಡಲು ಶಕ್ತಿಯಿರುವವರೊಬ್ಬರು ಇದನ್ನು ದಿನವೂ ತಿನ್ನುತ್ತಾ ಬದುಕಲಿ!" ಎಂದು ಹೇಳಿದನು. ಆಗ ಅವನ ಮಕ್ಕಳು ಅವನಿಗೇ ಹಾಗೆ ಮಾಡಲು ಹೇಳಿದರು.ಅಂತೆಯೇ ಶಕಟಾಲನೇ ದಿನವೂ ಹಿಟ್ಟು ತಿನ್ನುತ್ತಾ ಬದುಕಿದನು.ತನ್ನ ಮುಂದೆಯೇ ತನ್ನ ಮಕ್ಕಳೆಲ್ಲಾ ಸಾಯುವುದನ್ನು ನೋಡಿ ದು:ಖಿತನಾದನು.

      ಇತ್ತ ಯೋಗನಂದನು ಸಾಮ್ರಾಜ್ಯದಲ್ಲಿ ಬೇರೂರಿದನು.ವ್ಯಾಡಿಯು ಗುರುದಕ್ಷಿಣೆ ಕೊಟ್ಟು ಹಿಂದಿರುಗಿ ತಾನು ತಪಸ್ಸಿಗೆ ಹೋಗುವೆನೆಂದು ಹೊರಟುಹೋದನು.ಕ್ರಮೇಣ, ಯೋಗನಂದನು ಕಾಮಾದಿಗಳಿಗೆ ವಶನಾಗಿ ಮದಿಸಿದ ಆನೆಯಂತಾದನು! ಆಗ ವರರುಚಿಯು ತನ್ನ ಸಹಾಯಕ್ಕೆ ಶಕಟಾಲನು ಇದ್ದರೆ ಒಳಿತೆಂದು ಯೋಚಿಸಿ, ಅವನನ್ನು ನೆಲಮಾಳಿಗೆಯಿಂದ ಮೇಲೆತ್ತಿಸಬೇಕೆಂದು ರಾಜನನ್ನು ಕೇಳಿಕೊಂಡನು.ರಾಜನು ಒಪ್ಪಿ ಅವನನ್ನು ಮೇಲೆತ್ತಿಸಿದನು.ವರರುಚಿಯು ಅವನಿಗೆ ಪುನಃ ಮಂತ್ರಿ ಪದವಿಯನ್ನು ಒಪ್ಪಿಕೊಳ್ಳಲು ಕೇಳಿಕೊಂಡನು.ಶಕಟಾಲನು,"ಈ ವರರುಚಿಯಿರುವವರೆಗೂ ನಾನು ಯೋಗನಂದನಿಗೆ ಏನೂ ಮಾಡಲಾರೆ! ಆದ್ದರಿಂದ ಸಮಯ ಕಾದು ಸೇಡು ತೀರಿಸಿಕೊಳ್ಳುತ್ತೇನೆ!" ಎಂದು ಯೋಚಿಸಿ ಪುನಃ ಮಂತ್ರಿ ಪದವಿಯನ್ನು ಒಪ್ಪಿಕೊಂಡನು.

       ಒಂದು ದಿನ, ರಾಜನು ನಗರದ ಹೊರಗೆ ಹೋಗಿದ್ದಾಗ, ಗಂಗಾ ನದಿಯಲ್ಲಿ ಐದು ಬೆರಳುಗಳು ಕೂಡಿಕೊಂಡಿದ್ದ ಒಂದು ಕೈಯಿದ್ದುದನ್ನು ನೋಡಿ ಆಶ್ಚರ್ಯಗೊಂಡು ವರರುಚಿಯನ್ನು, "ಇದೇನು?" ಎಂದು ಕೇಳಿದನು.ಆಗ ವರರುಚಿಯು ತನ್ನ ಕೈಯ ಎರಡು ಬೆರಳುಗಳನ್ನು ಅದೇ ದಿಕ್ಕಿಗೆ ತೋರಿಸಿದನು.ಆಗ ಆ ಕೈ ಮಾಯವಾಯಿತು! ಇನ್ನೂ ಆಶ್ಚರ್ಯಗೊಂಡ ರಾಜನು ಪುನಃ ವರರುಚಿಯನ್ನು ಇದೇನೆಂದು ವಿಚಾರಿಸಿದಾಗ, ವರರುಚಿಯು, "ಐದು ಬೆರಳುಗಳನ್ನು ತೋರಿಸಿದ ಹಸ್ತವು ಐದು ಜನರು ಒಟ್ಟಾದರೆ ಈ ಜಗತ್ತಿನಲ್ಲಿ ಮಾಡಲಾಗದುದು ಏನಿದೆ ಎಂದು ಕೇಳಿತು.ಅದಕ್ಕೆ ನಾನು ನನ್ನ ಎರಡು ಬೆರಳುಗಳನ್ನು ತೋರಿಸಿ ಒಂದೇ ಮನಸ್ಸಿನ ಇಬ್ಬರಿಗೂ ಈ ಜಗತ್ತಿನಲ್ಲಿ ಮಾಡಲಾಗದುದು ಏನಿದೆ ಎಂದು ಹೇಳಿದೆ! " ಎಂದನು.ವರರುಚಿಯ ಬುದ್ಧಿವಂತಿಕೆಯಿಂದ ರಾಜನೂ ಶಕಟಾಲನೂ ಸಂತೋಷಗೊಂಡರು!

      ಒಂದು ದಿನ, ರಾಜನ ಪತ್ನಿಯು ಅರಮನೆಯ ಕಿಟಕಿಯಿಂದ ಹೊರಗೆ ನೋಡುತ್ತಿದ್ದಾಗ, ಒಬ್ಬ ಅತಿಥಿ ಬ್ರಾಹ್ಮಣನು ದಾರಿಯಲ್ಲಿ ಹೋಗುತ್ತಾ ಮೇಲೆ ನೋಡಿದ.ರಾಣಿಯೂ ಅವನನ್ನು ಸ್ವಲ್ಪ ಹೊತ್ತು ಹಾಗೇ ನೋಡುತ್ತಿದ್ದಳು.ಇದನ್ನು ಕಂಡೆ ಯೋಗನಂದನು ಅಷ್ಟಕ್ಕೇ ಕೋಪಗೊಂಡು ಆ ಬ್ರಾಹ್ಮಣನಿಗೆ ಮರಣದಂಡನೆ ವಿಧಿಸಿಬಿಟ್ಟ! ಸೈನಿಕರು ಅವನನ್ನು ವಧಾಸ್ಥಾನಕ್ಕೆ ಒಯ್ಯುತ್ತಿದ್ದಾಗ ಮಾರುಕಟ್ಟೆಯಲ್ಲಿ ಒಂದು ಸತ್ತ ಮೀನು ನಕ್ಕಿತು! ಆಶ್ಚರ್ಯಗೊಂಡ ಸೈನಿಕರು ರಾಜನ ಬಳಿ ಹೋಗಿ ಈ ವಿಷಯ ಹೇಳಿದರು.ರಾಜನೂ ಆಶ್ಚರ್ಯಗೊಂಡು ಬ್ರಾಹ್ಮಣನ ವಧೆಯನ್ನು ನಿಲ್ಲಿಸಿ ವರರುಚಿಯನ್ನು ಈ ವಿಷಯವಾಗಿ ಕೇಳಿದನು.ವರರುಚಿಯು ಯೋಚಿಸಿ ಹೇಳುವೆನೆಂದನು.ಅನಂತರ ಅವನು ಏಕಾಂತದಲ್ಲಿ ಸರಸ್ವತಿಯನ್ನು ಸ್ಮರಿಸಲು ಅವಳು ಪ್ರತ್ಯಕ್ಷಳಾಗಿ,"ಇಂದು ರಾತ್ರಿ ತಾಳೇಮರದ ಹಿಂದೆ ಅಡಗಿಕೊಂಡು ನಿಂತಿರು.ಆಗ ಸತ್ತ ಮೀನು ನಕ್ಕ ಕಾರಣ ನಿನಗೆ ತಿಳಿಯುತ್ತದೆ!" ಎಂದಳು.ಅಂತೆಯೇ ರಾತ್ರಿ ವರರುಚಿಯು ಮಾಡಲು, ಭಯಂಕರಳಾದ ಒಬ್ಬ ರಾಕ್ಷಸಿ ತನ್ನ ಮಕ್ಕಳೊಂದಿಗೆ ಬಂದಳು! ಆಗ ಮಕ್ಕಳು ಅವಳಿಗೆ ತಿನ್ನಲು ಏನಾದರೂ ಕೊಡುವಂತೆ ಕೇಳಿದರು.ಅದಕ್ಕೆ ಅವಳು,"ಸ್ವಲ್ಪ ಕಾಯಿರಿ! ಇಂದು ಒಬ್ಬ ಬ್ರಾಹ್ಮಣನನ್ನು ಕೊಲ್ಲಬೇಕಾಗಿತ್ತು.ಆದರೆ ಕೊಲ್ಲಲಿಲ್ಲ.ನಾಳೆ ಕೊಲ್ಲುತ್ತಾರೆ! ಆಗ ಅವನ ಮಾಂಸವನ್ನು ತಂದುಕೊಡುತ್ತೇನೆ!" ಎಂದಳು.ಅದಕ್ಕೆ ಮಕ್ಕಳು,"ಇಂದೇಕೆ ಅವನನ್ನು ಕೊಲ್ಲಲಿಲ್ಲ?" ಎಂದು ಕೇಳಿದರು.ಆಗ ಅವಳು ಸತ್ತ ಮೀನು ನಕ್ಕ ವಿಷಯ ಹೇಳಿದಳು.ಅದೇಕೆ ನಕ್ಕಿತೆಂದು ಅವರು ಕೇಳಲು, ಅವಳು,"ರಾಜನು ಎಲ್ಲಾ ರಾಣಿಯರೂ ನೀತಿಗೆಟ್ಟಿದ್ದಾರೆ ಹಾಗೂ ಅಂತ:ಪುರದಲ್ಲೆಲ್ಲಾ ಹೆಣ್ಣು ವೇಷ ಧರಿಸಿದ ಅನೇಕ ಪುರುಷರು ಸೇರಿಕೊಂಡಿದ್ದಾರೆ! ಹೀಗಿರಲು ನಿರಪರಾಧಿಯಾದ ಆ ಬ್ರಾಹ್ಮಣನ ವಧೆಯಾಗುತ್ತಿದೆಯಲ್ಲಾ ಎಂದು ಆ ಸತ್ತ ಮೀನು ನಕ್ಕಿತು! ಕೆಲವೊಮ್ಮೆ ಸಂಚರಿಸುತ್ತಿರುವ ಭೂತಗಳು ಸತ್ತ ಪ್ರಾಣಿಗಳ ದೇಹಗಳೊಳಗೆ ಸೇರಿಕೊಂಡು ಇಂಥ ಚೇಷ್ಟೆ ಮಾಡುತ್ತವೆ!" ಎಂದಳು.

      ಇದನ್ನೆಲ್ಲಾ ಕೇಳಿದ ವರರುಚಿಯು ಮರುದಿನ ರಾಜನಿಗೆ ಸತ್ತ ಮೀನು ನಕ್ಕ ಕಾರಣ ಹೇಳಿದನು.ಆಗ ರಾಜನು ಅಂತ: ಪುರದಲ್ಲಿ ಹೆಣ್ಣು ವೇಷ ಧರಿಸಿದ್ದ ಪುರುಷರನ್ನು ಹಿಡಿಸಿದ.ಅನಂತರ, ಅವನು ವರರುಚಿಯನ್ನು ಬಹುಮಾನಿಸಿ ಆ ಬ್ರಾಹ್ಮಣನನ್ನು ಬಿಡುಗಡೆ ಮಾಡಿದ.

       ಒಂದು ದಿನ, ಒಬ್ಬ ಚಿತ್ರಕಲಾವಿದನು ಬಂದು, ಯೋಗನಂದನನ್ನೂ ಮಹಾರಾಣಿಯನ್ನೂ ಒಂದು ಚಿತ್ರಪಟದಲ್ಲಿ ಚಿತ್ರಿಸಿದನು.ಆ ಚಿತ್ರವು ಬಹಳ ನೈಜವಾಗಿತ್ತು! ಸಂತೋಷಗೊಂಡ ರಾಜನು ಆ ಚಿತ್ರಕಲಾವಿದನಿಗೆ ಸಾಕಷ್ಟು ಸಂಪತ್ತನ್ನು ಕೊಟ್ಟು ಆ ಚಿತ್ರವನ್ನು ತನ್ನ ನಿವಾಸದಲ್ಲಿ ತೂಗುಹಾಕಿಸಿದನು.ಒಂದು ದಿನ,ವರರುಚಿಯು ಆ ನಿವಾಸದೊಳಗೆ ಪ್ರವೇಶಿಸಿ,ಆ ಚಿತ್ರವನ್ನು ನೋಡಿ, ಮಹಾರಾಣಿಯು ಸರ್ವಲಕ್ಷಣಸಂಪನ್ನೆ ಎಂದು ಭಾವಿಸಿದನು.ಅವಳ ಇತರ ಲಕ್ಷಣಗಳ ಆಧಾರದಿಂದ, ತನ್ನ ಪ್ರತಿಭೆಯಿಂದ, ಅವನು ಅವಳ ಸೊಂಟದ ಮೇಲೆ ಒಂದು ಕಪ್ಪು ಮಚ್ಚೆ ಇರಬೇಕೆಂದು ಊಹಿಸಿ ಆ ಚಿತ್ರದಲ್ಲಿ ಅದನ್ನು ಸೇರಿಸಿದನು.ಅನಂತರ ಬಂದ ಯೋಗನಂದನು ಇದನ್ನು ನೋಡಿ ಅಲ್ಲಿದ್ದ ಹಿರಿಯರನ್ನು ಆ ಮಚ್ಚೆಯನ್ನು ಬರೆದವರಾರೆಂದು ಕೇಳಲು, ಅವರು ವರರುಚಿ ಎಂದರು. ಆಗ ಯೋಗನಂದನು,"ದೇವಿಯ ಗುಪ್ತಸ್ಥಾನದಲ್ಲಿರುವ ಮಚ್ಚೆಯ ವಿಚಾರ ನನ್ನನ್ನು ಬಿಟ್ಟು ಬೇರಾರಿಗೂ ತಿಳಿಯದು! ಆದರೆ ಇವನಿಗೆ ಅದು ತಿಳಿದಿದೆಯೆಂದರೆ ಇವನು ಅಂತ: ಪುರದಲ್ಲಿ ಅಡಗಿಕೊಂಡು ದೇವಿಯನ್ನು ಕಡಿಸಿದ್ದಾನೆ! ಹಾಗಾಗಿಯೇ ಅಂತ:ಪುರದಲ್ಲಿದ್ದ ಇತರ ಪುರುಷರ ಬಗ್ಗೆಯೂ ತಿಳಿದುಕೊಂಡಿದ್ದಾನೆ!" ಎಂದು ಯೋಚಿಸಿ ಕೋಪದಿಂದ ಶಕಟಾಲನನ್ನು ಕರೆದು,"ವರರುಚಿಯು ದೇವಿಯನ್ನೇ ಕೆಡಿಸಿದ್ದಾನೆ! ಆದ್ದರಿಂದ ಅವನನ್ನು ನೀನು ಈಗಲೇ ವಧಿಸಬೇಕು!" ಎಂದು ಆಜ್ಞಾಪಿಸಿದನು!

       ಶಕಟಾಲನು ಒಪ್ಪಿಕೊಂಡು ಹೊರಟನು.ಆದರೆ ವರರುಚಿಯು ಬುದ್ಧಿವಂತನೆಂಬ ಕಾರಣಕ್ಕೂ ತನ್ನನ್ನು ಆಪತ್ತಿನಿಂದ ಮೇಲೆತ್ತಿದುದರಿಂದಲೂ ಬ್ರಾಹ್ಮಣನಾಗಿದ್ದುದರಿಂದಲೂ ಅವನನ್ನು ಕೊಲ್ಲದೇ ತನ್ನ ಮನೆಯಲ್ಲೇ ಬಚ್ಚಿಟ್ಟು ಬೇರಾರನ್ನೋ ಕೊಲ್ಲಿಸಿ ರಾಜನ ಬಳಿ ವರರುಚಿಯನ್ನು ವಧಿಸಿದಾಗಿ ಹೇಳಿದನು.ಆಗ ವರರುಚಿಯು,"ನಿಜವಾದ ಮಂತ್ರಿಯೆಂದರೆ ನೀನೇ! ಏಕೆಂದರೆ ನನ್ನನ್ನು ಕೊಲ್ಲದಿರಲು ಯೋಚಿಸಿದೆ! ಆದರೆ ನನ್ನನ್ನು ಯಾರಿಗೂ ಕೊಲ್ಲಲಾಗುವುದಿಲ್ಲ! ಏಕೆಂದರೆ ನನಗೊಬ್ಬ ರಾಕ್ಷಸ ಮಿತ್ರನಿದ್ದಾನೆ! ವಿಶ್ವವನ್ನೇ ನುಂಗಬಲ್ಲ ಅವನು ನಾನು ನೆನೆಸಿದ ಕೂಡಲೇ ಬರುತ್ತಾನೆ!" ಎಂದನು.

       ಶಕಟಾಲನು ಆ ರಾಕ್ಷಸನನ್ನು ತೋರಿಸುವಂತೆ ಕೇಳಲು, ವರರುಚಿಯು ಅವನನ್ನು ಸ್ಮರಿಸಿದನು.ಆಗ ರಾಕ್ಷಸನು ಕೂಡಲೇ ಪ್ರತ್ಯಕ್ಷನಾಗಲು ಅವನನ್ನು ನೋಡಿ ಶಕಟಾಲನು ಭಯಭೀತನಾದನು! ಅವನು ಅದೃಶ್ಯನಾದ ಬಳಿಕ,ಶಕಟಾಲನು,"ಈ ರಾಕ್ಷಸ ನಿನಗೆ ಹೇಗೆ ಮಿತ್ರನಾದ?" ಎಂದು ಕೇಳಿದ.ಆಗ ವರರುಚಿಯು ಆ ಕಥೆ ಹೇಳಿದ," ಹಿಂದೊಮ್ಮೆ ನಗರವನ್ನು ಕಾವಲು ಕಾಯಲು ಸಂಚರಿಸುತ್ತಿದ್ದ ನಗರಾಧಿಪರು ದಿನವೂ ರಾತ್ರಿ ಒಬ್ಬೊಬ್ಬರಾಗಿ ಕಾಣೆಯಾಗುತ್ತಿದ್ದರು! ಆಗ ಯೋಗನಂದನು ನನ್ನನ್ನು ನಗರಾಧಿಪನನ್ನಾಗಿ ನೇಮಿಸಿದನು.ಆಗ ನಾನು ರಾತ್ರಿ ಈ ರಾಕ್ಷಸನನ್ನು ಕಂಡೆನು! ರಾಕ್ಷಸನು ನನ್ನನ್ನು,'ಈ ನಗರದಲ್ಲಿ ಅತ್ಯಂತ ಸುಂದರ ಸ್ತ್ರೀ ಯಾರು?' ಎಂದು ಕೇಳಿದನು.ಅದಕ್ಕೆ ನಾನು ಜೋರಾಗಿ ನಗುತ್ತಾ,'ಅಯ್ಯೋ ಮೂರ್ಖ! ಯಾರಿಗೆ ಯಾವ ಸ್ತ್ರೀ ಇಷ್ಟವೋ ಅವಳೇ ಅವನಿಗೆ ಸುಂದರಿ!' ಎಂದೆನು.ಆಗ ರಾಕ್ಷಸನು,'ಆಹಾ! ನೀನೊಬ್ಬನೇ ನನ್ನನ್ನು ಗೆದ್ದದ್ದು! ಈಗ ನೀನು ನನ್ನ ಮಿತ್ರ! ನೀನು ಸ್ಮರಿಸಿಕೊಂಡಾಗ ಬರುತ್ತೇನೆ!' ಎಂದು ಅಂತರ್ಧಾನನಾದ! ಹೀಗೆ ಆ ರಾಕ್ಷಸನು ನನಗೆ ಮಿತ್ರನಾದ!" 

     ಹೀಗಿರಲು, ಒಮ್ಮೆ,ಯೋಗನಂದನ ಮಗನಾದ ಹಿರಣ್ಯಗುಪ್ತನು ಬೇಟೆಯಾಡಲು ಹೋದನು.ಅವನ ಕುದುರೆ ವೇಗವಾಗಿ ಓಡುತ್ತಾ ಅವನು ದಾರಿತಪ್ಪಿ ಪರಿವಾರದಿಂದ ದೂರಾದನು! ರಾತ್ರಿ ಕಳೆಯಲು ಅವನು ಒಂದು ಮರವನ್ನೇರಿದನು.ಮರುಕ್ಷಣವೇ ಸಿಂಹಕ್ಕೆ ಹೆದರಿದ ಒಂದು ಕರಡಿಯೂ ಆ ಮರವನ್ನೇರಿತು! ಅದನ್ನು ನೋಡಿ ರಾಜಕುಮಾರನು ಹೆದರಲು,ಕರಡಿಯು ಮನುಷ್ಯರಂತೆ ಮಾತನಾಡುತ್ತಾ ,"ಹೆದರಬೇಡ! ನೀನು ನನ್ನ ಮಿತ್ರ!" ಎಂದಿತು.ಆಗ ರಾಜಪುತ್ರನು ಧೈರ್ಯದಿಂದ ನಿದ್ರಿಸಿದನು.ಎಚ್ಚರವಾಗಿದ್ದ ಕರಡಿಗೆ ಕೆಳಗಿದ್ದ ಸಿಂಹವು,"ಹೇ ಕರಡಿಯೇ! ಆಗ ಮನುಷ್ಯನನ್ನು ಕೆಳಗೆ ಬೀಳಿಸು! ಅವನನ್ನು ತಿಂದು ನಾನು ಹೊರಟುಹೋಗುತ್ತೇನೆ!" ಎಂದಿತು.ಅದಕ್ಕೆ ಕರಡಿಯು,"ಛೀ ಪಾಪಿ! ನಾನು ಮಿತ್ರದ್ರೋಹವನ್ನು ಮಾಡುವುದಿಲ್ಲ!"ಎಂದಿತು.ಅನಂತರ, ಸರದಿಯ ಪ್ರಕಾರ,ಕರಡಿಯು ನಿದ್ರಿಸಲು,ರಾಜಕುಮಾರನು ಎಚ್ಚೆತ್ತು ಕಾಯತೊಡಗಿದನು.ಆಗ ಸಿಂಹವು ಅವನಿಗೆ,"ಎಲೈ ಮನುಷ್ಯನೇ! ಆಗ ಕರಡಿಯನ್ನು ಕೆಳಗೆ ತಳ್ಳು!" ಎಂದಿತು.ಅದನ್ನು ಕೇಳಿ ಭಯಗೊಂಡಿದ್ದ ರಾಜಪುತ್ರನು ಸಿಂಹವನ್ನು ಸಂತೋಷಗೊಳಿಸಲು ಕರಡಿಯನ್ನು ತಳ್ಳಿಬಿಟ್ಟನು! ಆದರೆ ಸುದೈವದಿಂದ ಅದು ಕೆಳಗೆ ಬೀಳದೇ ಎಚ್ಚರಗೊಂಡು,"ಎಲವೋ ಮಿತ್ರದ್ರೋಹಿ! ನೀನು ಹುಚ್ಚನಾಗು!" ಎಂದು ಶಾಪಕೊಟ್ಟಿತು!

         ಬೆಳಗಾಗಲು ಮನೆಗೆ ಹೋದ ರಾಜಕುಮಾರನು ಹುಚ್ಚನಾದನು! ಅದನ್ನು ನೋಡಿ ಯೋಗನಂದನು ಬಹಳ ದುಃಖಿತನಾದನು.ಅವನು,"ಈ ಸಮಯದಲ್ಲಿ ವರರುಚಿಯು ಇದ್ದಿದ್ದರೆ ಇದಕ್ಕೆ ಕಾರಣ ಹೇಳುತ್ತಿದ್ದ! ಅವನನ್ನು ಕೊಲ್ಲಿಸಿದ ನನ್ನ ಬುದ್ಧಿಗೆ ಧಿಕ್ಕಾರ!"ಎಂದು ಹಲುಬಿದನು.ಆಗ ಅವನ ಈ ಮಾತನ್ನು ಕೇಳಿದ ಶಕಟಾಲನು,"ಪ್ರಭು! ವರರುಚಿಯು ಇನ್ನೂ ಬದುಕಿದ್ದಾನೆ!" ಎಂದನು.ಆಗ ರಾಜನು,"ಹಾಗಾದರೆ ಕೂಡಲೇ ಅವನನ್ನು ಕರೆದುಕೊಂಡು ಬಾ!" ಎಂದನು.ಆಗ ಶಕಟಾಲನು ಒತ್ತಾಯ ಮಾಡಿ ವರರುಚಿಯನ್ನು ಕರೆತಂದನು.ಆಗ ವರರುಚಿಯು ಸರಸ್ವತಿಯ ಅನುಗ್ರಹದಿಂದ,"ಪ್ರಭು! ರಾಜಪುತ್ರನು ಮಿತ್ರದ್ರೋಹವೆಸಗಿದ್ದಾನೆ!" ಎಂದು ಇಡೀ ವೃತ್ತಾಂತವನ್ನು ಹೇಳಿದನು.ಇದರಿಂದ ರಾಜಪುತ್ರನು ಶಾಪವಿಮುಕ್ತನಾಗಿ ವರರುಚಿಯನ್ನು ಪ್ರಶಂಸಿಸಿದನು.ಯೋಗನಂದನು ವರರುಚಿಯನ್ನು,"ಇದು ನಿನಗೆ ಹೇಗೆ ತಿಳಿಯಿತು?" ಎಂದು ಕೇಳಿದನು.ಆಗ ವರರುಚಿಯು,"ರಾಜನ್! ಪ್ರಜ್ಞಾವಂತರ ಬುದ್ಧಿಗಳು,ಲಕ್ಷಣಗಳಿಂದಲೂ ಅನುಮಾನದಿಂದಲೂ ಪ್ರತಿಭೆಯಿಂದಲೂ ಎಲ್ಲವನ್ನೂ ನೋಡಬಲ್ಲವು! ಹಾಗೆಯೇ ನಾನು ಆ ಮಚ್ಚೆಯ ವಿಷಯವನ್ನೂ ಇದೆಲ್ಲವನ್ನೂ ತಿಳಿದುಕೊಂಡೆನು!" ಎಂದನು.ಇದನ್ನು ಕೇಳಿ ರಾಜನಿಗೆ ನಾಚಿಕೆಯೂ ಪಶ್ಚಾತ್ತಾಪವೂ ಆಯಿತು.ಅವನು ವರರುಚಿಗೆ ಸತ್ಕರಿಸಲು ಹೊರಡಲು,ವರರುಚಿಯು ನಿರಾಕರಿಸಿ ತನ್ನ ಮನೆಗೆ ಹೋದನು.ಅಲ್ಲಿ ಉಪವರ್ಷನು,"ರಾಜನು ನಿನ್ನನ್ನು ಕೊಲ್ಲಿಸಿದನೆಂದು ಕೇಳಿ ಉಪಕೋಶೆಯು ಬೆಂಕಿಯಲ್ಲಿ ಹಾರಿ ಪ್ರಾಣಬಿಟ್ಟಳು! ಅದರಿಂದ ಶೋಕಿತಳಾದ ನಿನ್ನ ತಾಯಿ ಎದೆಯೊಡೆದು ಸತ್ತುಹೋದಳು!" ಎಂದನು.ಇದನ್ನು ಕೇಳಿ ವರರುಚಿಯು ಶೋಕಾವೇಶದಿಂದ ಜ್ಞಾನ ತಪ್ಪಿ ಬಿದ್ದನು! ಅನಂತರ ಎಚ್ಚರಗೊಂಡ ಅವನಿಗೆ ವರ್ಷೋಪಾಧ್ಯಾಯನು,"ಇಡೀ ಜಗತ್ತಿನಲ್ಲಿ ಶಾಶ್ವತವಾಗಿರುವುದು ಅಶಾಶ್ವತತ್ವವೊಂದೇ ಎಂದು ನೀನು ತಿಳಿದಿದ್ದರೂ ಹೀಗೇಕೆ ಮೋಹಗೋಳ್ಳುವೆ?"ಎಂದು ಸಮಾಧಾನ ಮಾಡಿದನು.

       ಈ ಘಟನಾವಳಿಯಿಂದ ವೈರಾಗ್ಯ ತಾಳಿ ವರರುಚಿಯು ಎಲ್ಲವನ್ನೂ ಬಿಟ್ಟು ತಪೋವನಕ್ಕೆ ಹೋದನು.ಕೆಲದಿನಗಳ ಬಳಿಕ ಅಲ್ಲಿಗೆ ಅಯೋಧ್ಯೆಯಿಂದ ಒಬ್ಬ ಬ್ರಾಹ್ಮಣನು ಬಂದನು.ಆಗ ವರರುಚಿಯು ಯೋಗನಂದನ ರಾಜ್ಯಭಾರದ ಬಗ್ಗೆ ಕೇಳಲು, ಅವನು,"ಶಕಟಾಲನು ಚಾಣಕ್ಯನೆಂಬ ಬ್ರಾಹ್ಮಣನ ಮೂಲಕ ಯೋಗನಂದನನ್ನು ಕೊಲ್ಲಿಸಿ,ಅವನ ಮಗ ಹಿರಣ್ಯಗುಪ್ತನನ್ನೂ ಕೊಂದು,ಪೂರ್ವನಂದನ ಮಗನಾದ ಚಂದ್ರಗುಪ್ತನನ್ನು ರಾಜನನ್ನಾಗಿ ಮಾಡಿ,ಚಾಣಕ್ಯನನ್ನು ಅವನಿಗೆ ಮಂತ್ರಿಯಾಗಿ ಮಾಡಿದನು.ಹೀಗೆ ಅವನು ಯೋಗನಂದನ ಮೇಲೆ ಸೇಡು ತೀರಿಸಿಕೊಂಡನು." ಎಂದನು.

         ಇದರಿಂದ ಬೇಸರಗೊಂಡ ವರರುಚಿಯು ವಿಂಧ್ಯವಾಸಿನಿಯ ದರ್ಶನಕ್ಕೆ ಹೋದನು.ಆ ದೇವಿಯ ಅನುಗ್ರಹದಿಂದ ಅವನು ಅಲ್ಲಿ ಕಾಣಭೂತಿಯೆಂಬ ಪಿಶಾಚನನ್ನು ಕಂಡನು.ಅವನು ಯಕ್ಷನಾಗಿದ್ದು, ಸ್ಥೂಲಶಿರಸ್ ಎಂಬ ರಾಕ್ಷಸನ ಗೆಳೆತನ ಮಾಡಿದ್ದರಿಂದ ಕುಬೇರನು ಕೋಪಗೊಂಡು ಅವನಿಗೆ ಪಿಶಾಚನಾಗಲು ಶಪಿಸಿದ್ದನು.ಅವನನ್ನು ನೋಡಿದ ಕೂಡಲೇ ವರರುಚಿಗೆ ಪೂರ್ವಜನ್ಮದ ಸ್ಮರಣೆಯೂ ದಿವ್ಯಜ್ಞಾನವೂ ಉಂಟಾಯಿತು! ತಾನು ಪುಷ್ಪದಂತನೆಂಬ ಶಿವಗಣನೆಂದು ನೆನೆದು ಹಿಂದೆ ತಾನು ಶಿವನಿಂದ ಕದ್ದು ಕೇಳಿದ ಬೃಹತ್ಕಥೆಯನ್ನು ಕಾಣಭೂತಿಗೆ ಹೇಳಿದನು.ಇದರಿಂದ ಅವನು ಶಾಪಮುಕ್ತನಾಗಿ ದೇಹವನ್ನು ತ್ಯಜಿಸಲು ಬದರಿಕಾಶ್ರಮಕ್ಕೆ ಹೋದನು.ಅವನು ಹೋಗುತ್ತಿದ್ದಾಗ ಗಂಗಾನದಿಯ ಬಳಿ ಶಾಕಾಹಾರಿಯಾದ ಒಬ್ಬ ಋಷಿಯನ್ನು ಕಂಡನು.ಆಗ ಆ ಋಷಿಯ ಕೈಗೆ ಒಂದು ದರ್ಭೆ ಚುಚ್ಚಿ ರಕ್ತವೊಸರಲು, ವರರುಚಿಯು ಅವನ ಅಹಂಕಾರ ಪರೀಕ್ಷಿಸಲು ತನ್ನ ಪ್ರಭಾವದಿಂದ ಅವನ ರಕ್ತವನ್ನು ಶಾಕರಸವನ್ನಾಗಿ ಬದಲಿಸಿದನು.ಅದನ್ನು ನೋಡಿ ಅವನು,"ನಾನು ಸಿದ್ಧನಾಗಿಬಿಟ್ಟೆ!" ಎಂದು ದರ್ಪ ತಾಳಿದನು.ಆಗ ವರರುಚಿಯು ಸ್ವಲ್ಪ ನಕ್ಕು,"ನಿನ್ನನ್ನು ಪರೀಕ್ಷಿಸಲು ನಿನ್ನ ರಕ್ತವನ್ನು ಶಾಕರಸವನ್ನಾಗಿ ಮಾಡಿದ್ದು ನಾನೇ! ಜ್ಞಾನಕ್ಕೆ ಅಹಂಕಾರ ಅಡ್ಡಿಯಾಗುವುದರಿಂದ ಅಹಂಕಾರ ತಾಳಬೇಡ!"ಎಂದು ಉಪದೇಶಿಸಿ, ಬದರಿಕಾಶ್ರಮದಲ್ಲಿ ದೇವಿಯ ಅನುಗ್ರಹದಿಂದ ಅಗ್ನಿಧಾರಣೆಯಿಂದ ದೇಹತ್ಯಾಗ ಮಾಡಿ ದಿವ್ಯಸ್ಥಿತಿ ಪಡೆದನು.

     

       

ವರರುಚಿಯ ಕಥೆಗಳು -೧

ಬೃಹತ್ಕಥೆಯ ಉಗಮದ ಕಥೆಯನ್ನು ಕಳೆದ ಸಂಚಿಕೆಯಲ್ಲಿ ನೋಡಿದೆವು.ಅಲ್ಲಿ ಪುಷ್ಪದಂತನೆಂಬ ಶಿವಗಣನು ಶಿವನು ಪಾರ್ವತಿಗೆ ಹೇಳಿದ ಅಪೂರ್ವ ಕಥೆಗಳನ್ನು ಕದ್ದು ಕೇಳಿದ ತಪ್ಪಿಗೆ ಮನುಷ್ಯಲೋಕದಲ್ಲಿ ಹುಟ್ಟುವಂತೆ ಪಾರ್ವತಿಯಿಂದ ಶಾಪಗ್ರಸ್ತನಾದನೆಂದು ನೋಡಿದೆವು.ಹಾಗೆ ಶಾಪಗ್ರಸ್ತನಾಗಿ ಅವನು, ವರರುಚಿಯೆಂಬ ಬ್ರಾಹ್ಮಣಕುಮಾರನಾಗಿ ಹುಟ್ಟಿದನು.ವರರುಚಿಯ ಕಥೆಗಳು ಸ್ವಾರಸ್ಯಕರವಾಗಿವೆ.ಈಗ ಅವನ್ನು ನೋಡೋಣ.ವರರುಚಿಯು ಕೌಶಾಂಬಿಯಲ್ಲಿ ಸೋಮದತ್ತನೆಂಬ ಬ್ರಾಹ್ಮಣನಿಗೆ ಅವನ ಪತ್ನಿ ವಸುದತ್ತೆಯಲ್ಲಿ ಮಗನಾಗಿ ಹುಟ್ಟಿದನು.ಅವನು ಚಿಕ್ಕವನಾಗಿದ್ದಾಗಲೇ ತಂದೆ ಸತ್ತುಹೋಗಲು, ಅವನ ತಾಯಿಯು ಅವನನ್ನು ಕಷ್ಟಪಟ್ಟು ಬೆಳೆಸತೊಡಗಿದಳು.

     ಒಮ್ಮೆ ಅವನ ಮನೆಗೆ ಇಂದ್ರದತ್ತ ಮತ್ತು ವ್ಯಾಡಿ ಎಂಬ ಇಬ್ಬರು ಬ್ರಾಹ್ಮಣರು ಬಂದರು.ಪ್ರಯಾಣದಿಂದ ಬಳಲಿದ್ದ ಅವರು ಅಲ್ಲಿ ಒಂದು ರಾತ್ರಿ ಉಳಿದುಕೊಳ್ಳಲು ಬಂದಿದ್ದರು.ಆಗ ಹೊರಗೆ ಒಂದು ನರ್ತನ ನಡೆಯತೊಡಗಿತು.ವರರುಚಿಯು ತನ್ನ ತಾಯಿಗೆ, "ಅಮ್ಮ, ನಾನು ನರ್ತನವನ್ನು ನೋಡಲು ಹೋಗುತ್ತೇನೆ! ಅನಂತರ ಬಂದು ಅದನ್ನು ಸಾಹಿತ್ಯಸಮೇತವಾಗಿ ನಿನಗೆ ಮಾಡಿ ತೋರಿಸುತ್ತೇನೆ!" ಎಂದನು.ಇದನ್ನು ಕೇಳಿ ಆ ಇಬ್ಬರು ಬ್ರಾಹ್ಮಣರು ಆಶ್ಚರ್ಯಗೊಳ್ಳಲು, ವರರುಚಿಯ ತಾಯಿಯು, "ಮಕ್ಕಳೇ! ಇದರಲ್ಲೇನೂ ಆಶ್ಚರ್ಯವಿಲ್ಲ! ಇವನು ಒಮ್ಮೆ ಏನನ್ನಾದರೂ ಕೇಳಿದರೆ, ಅದನ್ನು ಹಾಗೆಯೇ ನೆನಪಿನಲ್ಲಿಟ್ಟುಕೊಳ್ಳುತ್ತಾನೆ!" ಎಂದಳು.ಆಗ ಆ ಬ್ರಾಹ್ಮಣರು ವರರುಚಿಯನ್ನು ಪರೀಕ್ಷಿಸಲು ಪ್ರಾತಿಶಾಖ್ಯವನ್ನು ಪಠಿಸಿದರು.ವರರುಚಿಯು ಅದನ್ನು ಕೇಳಿ ಹಾಗೆಯೇ ಹೇಳಿದನು! ಅನಂತರ ಅವರು ನರ್ತನ ನೋಡಿಕೊಂಡು ಬರಲು, ವರರುಚಿಯು ಅದನ್ನು ತನ್ನ ತಾಯಿಯ ಮುಂದೆ ಹಾಗೆಯೇ ಮಾಡಿ ತೋರಿಸಿದನು.ಆಗ ಆ ಬ್ರಾಹ್ಮಣರಲ್ಲೊಬ್ಬನಾದ ವ್ಯಾಡಿಯು ವರರುಚಿಯನ್ನು ಒಮ್ಮೆ ಕೇಳಿದ್ದನ್ನು ಹಾಗೆಯೇ ನೆನಪಿನಲ್ಲಿಟ್ಟುಕೊಳ್ಳಬಲ್ಲ ಏಕಶ್ರುತಧರನೆಂದು ನಿರ್ಧರಿಸಿ, ಅವನ ತಾಯಿಗೆ ತಮ್ಮ ಕಥೆ ಹೇಳಿದನು,"ಅಮ್ಮ! ನಾವಿಬ್ಬರೂ ವೇತಸಪುರದ ಇಬ್ಬರು ಬ್ರಾಹ್ಮಣ ಸೋದರರ ಮಕ್ಕಳು.ನಾನು ವ್ಯಾಡಿ ಹಾಗೂ ಇವನು ಇಂದ್ರದತ್ತ ! ನಾವಿಬ್ಬರೂ ಹುಟ್ಟಿದಾಗಲೇ ನಮ್ಮ ತಂದೆ,ತಾಯಿಯರು ಸಾಯಲು, ನಾವು ಅನಾಥರಾಗಿ ಹಣವಿದ್ದರೂ ವಿದ್ಯೆಯನ್ನರಸುತ್ತಾ ಕುಮಾರಸ್ವಾಮಿಯನ್ನು ಕುರಿತು ತಪಸ್ಸು ಮಾಡಿದೆವು.ಕುಮಾರಸ್ವಾಮಿಯು ನಮಗೆ ಕನಸಿನಲ್ಲಿ ಕಾಣಿಸಿಕೊಂಡು ಪಾಟಲಿಪುತ್ರದಲ್ಲಿದ್ದ ವರ್ಷನೆಂಬ ಬ್ರಾಹ್ಮಣನಿಂದ ಸಂಪೂರ್ಣ ವಿದ್ಯೆಯನ್ನು ಪಡೆಯಲು ಆದೇಶಿಸಿದನು! ಆದರೆ ನಾವು ಪಾಟಲಿಪುತ್ರಕ್ಕೆ ಹೋಗಿ ವಿಚಾರಿಸಿದಾಗ ವರ್ಷನು ಒಬ್ಬ ಮೂರ್ಖನೆಂದು ಜನರು ಹೇಳಿದರು! ವರ್ಷನ ಮನೆಗೆ ನಾವು ಹೋಗಿ ನೋಡಲು, ಅವನ ಮನೆ ಬಹಳ ಶಿಥಿಲವಾಗಿತ್ತು! ಅಲ್ಲಿ ವರ್ಷನು ಧ್ಯಾ ನಾವಸ್ಥೆಯಲ್ಲಿದ್ದುದರಿಂದ ಅವನ ಪತ್ನಿಯನ್ನು ಅವನ ಬಗ್ಗೆ ವಿಚಾರಿಸಿದೆವು.ಆಗ ಅವಳು ಅವನ ಕಥೆ ಹೇಳಿದಳು,'ಈ ನಗರದಲ್ಲಿ ಶಂಕರಸ್ವಾಮಿ ಎಂಬ ಶ್ರೇಷ್ಠ ಬ್ರಾಹ್ಮಣನಿದ್ದನು.ಅವನ ಇಬ್ಬರು ಪುತ್ರರು, ನನ್ನ ಪತಿಯಾದ ಈ ವರ್ಷ ಹಾಗೂ ಅವನ ತಮ್ಮ ಉಪವರ್ಷ.ನನ್ನ ಪತಿ ವರ್ಷನು ಮೂರ್ಖನೂ ದರಿದ್ರನೂ ಆದರೆ, ಅವನ ತಮ್ಮ ಉಪವರ್ಷನು ತದ್ವಿರುದ್ಧ! ಅವನು ತನ್ನ ಪತ್ನಿಯನ್ನು ಇವನು ಗೃಹಪೋಷಣೆಗೆ ನಿಯೋಜಿಸಿದ್ದನು.ಇಲ್ಲೊಂದು ವಿಚಿತ್ರವೂ ಕುತ್ಸಿತವೂ ಆದ ಸಂಪ್ರದಾಯವಿದೆ.ಅದರಂತೆ ಮಳೆಗಾಲದಲ್ಲಿ ಒಬ್ಬ ಮೂರ್ಖ ಬ್ರಾಹ್ಮಣನಿಗೆ ಅಸಹ್ಯಕರ ಆಕಾರದ ತಂಬಿಟ್ಟನ್ನು ದಾನ ಮಾಡಿದರೆ ಚಳಿಗಾಲ ಮತ್ತು ಬೇಸಿಗೆಗಳಲ್ಲಿ ಸ್ನಾನದಿಂದ ಆಗುವ ಕ್ಲೇಶವಾಗುವುದಿಲ್ಲವಂತೆ! ಅದರಂತೆ ನನ್ನ ಮೈದುನನ ಹೆಂಡತಿ ನನ್ನ ಪತಿಗೆ ಅಂಥ ಜುಗುಪ್ಸಿತ ದಾನ ಮಾಡಿದಳು! ಅದನ್ನು ಇವನು ಮನೆಗೆ ತರಲು ಇವನನ್ನು ಚೆನ್ನಾಗಿ ನಿಂದಿಸಿದೆನು! ಇದರಿಂದ ದು:ಖಿತನಾದ ಇವನು ಕುಮಾರಸ್ವಾಮಿಯನ್ನು ಕುರಿತು ತಪಸ್ಸು ಮಾಡಿದನು.ಸಂತುಷ್ಟನಾದ ಕುಮಾರಸ್ವಾಮಿಯು ಇವನಿಗೆ ಸಮಸ್ತ ವಿದ್ಯೆಗಳನ್ನೂ ಅನುಗ್ರಹಿಸಿ ಅವನ್ನು ಒಬ್ಬ ಏಕಶ್ರುತಧರನು ದೊರಕಿದಾಗ ಪ್ರಕಾಶಪಡಿಸಲು ಆದೇಶಿಸಿದನು.ಹೀಗೆ ವಿದ್ವಾಂಸನಾದ ನನ್ನ ಪತಿ ವರ್ಷನು ಅಂದಿನಿಂದ ಜಪ,ಧ್ಯಾನಗಳಲ್ಲಿ ತೊಡಗಿದ್ದಾನೆ.ಏಕಶ್ರುತಧರನು ಸಿಗುವವರೆಗೂ ಅವನು ಪಾಠ ಹೇಳುವಂತಿಲ್ಲ.ಆದ್ದರಿಂದ ನೀವಿಬ್ಬರೂ ಎಲ್ಲಾದರೂ ಹುಡುಕಿ ಒಬ್ಬ ಏಕಶ್ರುತಧರನನ್ನು ಕರೆತನ್ನಿ! ಅದರಿಂದ ನೀವೂ ನನ್ನ ಪತಿಯಿಂದ ವಿದ್ಯೆಯನ್ನು ಪಡೆಯಬಹುದು!'

      "ಹೀಗೆ ಅವಳು ವರ್ಷನ ಕಥೆ ಹೇಳಲು, ಅವರ ಬಡತನ ನೀಗಲೆಂದು ನಾವು ಅವಳಿಗೆ ನೂರು ಚಿನ್ನದ ನಾಣ್ಯಗಳನ್ನು ಕೊಟ್ಟು ಹೊರಟೆವು. ಅಂದಿನಿಂದ ಒಬ್ಬ ಏಕಶ್ರುತಧರನನ್ನು ಹುಡುಕುತ್ತಾ ಭೂಮಿಯೆಲ್ಲಾ ಅಲೆದರೂ ಅಂಥವನು ಎಲ್ಲೂ ಸಿಗಲಿಲ್ಲ! ಕೊನೆಗೆ ಬಳಲಿ ನಿನ್ನ ಮನೆಗೆ ಬಂದ ನಮಗೆ ಇಲ್ಲಿ ಏಕಶ್ರುತಧರನಾದ ನಿನ್ನ ಮಗನು ಸಿಕ್ಕಿದ್ದಾನೆ! ಅಮ್ಮ! ನೀನು ದಯೆಯಿಟ್ಟು ಇವನನ್ನು ನಮಗೊಪ್ಪಿಸಿದರೆ ನಾವು ವಿದ್ಯೆಯೆಂಬ ಸಂಪತ್ತನ್ನು ಪಡೆಯಲು ಹೊರಡುತ್ತೇವೆ!" 

    ಆಗ ವರರುಚಿಯ ತಾಯಿಯು ಹೇಳಿದಳು,"ನೀವು ಹೇಳಿದ್ದು ಸರಿ! ನನ್ನ ಈ ಮಗನು ಹುಟ್ಟಿದ ಕೂಡಲೇ ಆಕಾಶದಿಂದ,'ಏಕಶ್ರುತಧರನಾದ ಇವನು ವರ್ಷನಿಂದ ವಿದ್ಯೆ ಕಲಿಯುವನು! ಅಲ್ಲದೇ ಜಗತ್ತಿನಲ್ಲಿ ವ್ಯಾಕರಣವನ್ನು ಸ್ಥಿರಗೊಳಿಸುವನು!ಯಾವುದು ವರವೋ (ಶ್ರೇಷ್ಠವೋ) ಅದೆಲ್ಲವೂ ಇವನಿಗೆ ರುಚಿಸುವುದರಿಂದ ಇವನಿಗೆ ವರರುಚಿ ಎಂದು ಹೆಸರಾಗುತ್ತದೆ!' ಎಂದು ಅಶರೀರವಾಣಿಯಾಯಿತು! ಆದ್ದರಿಂದ ಇವನು ಬೆಳೆದು ದೊಡ್ಡವನಾಗುತ್ತಿದ್ದಂತೆ ಈ ವರ್ಷೋಪಾಧ್ಯಾಯನು ಎಲ್ಲಿರುವನೆಂದು ಚಿಂತಿಸುತ್ತಿದ್ದೆ! ಈಗ ನಿಮ್ಮಿಂದ ಆ ವರ್ಷೋಪಾಧ್ಯಾಯನ ಬಗ್ಗೆ ತಿಳಿದು ಸಂತೋಷವಾಯಿತು! ಹಾಗಾಗಿ ಇವನನ್ನು ನಿಮ್ಮೊಂದಿಗೆ ಕರೆದೊಯ್ಯಿರಿ! ಇವನು ನಿಮಗೆ ತಮ್ಮನಂತೆ!"

   ಹೀಗೆ ವರರುಚಿಯ ತಾಯಿಯು ಹೇಳಿ ಅವನನ್ನು ಅವರೊಂದಿಗೆ ಕಳಿಸಿಕೊಟ್ಟಳು.ಅವರು ವರ್ಷನ ಮನೆಯನ್ನು ತಲುಪಲು, ವರ್ಷನು ಸಂತೋಷದಿಂದ ಅವರನ್ನು ಸ್ವಾಗತಿಸಿ, ವಿದ್ಯಾಭ್ಯಾಸವನ್ನು ಆರಂಭಿಸಿದನು.ಅವನು ವೇದ,ವೇದಾಂಗ ಗಳನ್ನು ವರರುಚಿಗೆ ಪಾಠ ಹೇಳತೊಡಗಿದನು.ವರರುಚಿಯು ಕೇಳಿದ ಕೂಡಲೇ ಅದನ್ನು ಕಲಿತು ಹೇಳುತ್ತಿದ್ದನು! ಎರಡು ಬಾರಿ ಕೇಳಿ ವ್ಯಾಡಿಯೂ ಮೂರು ಬಾರಿ ಕೇಳಿ ಇಂದ್ರದತ್ತನೂ ಕಲಿಯುತ್ತಿದದರು! ಆ ಅಪೂರ್ವ ವೇದಘೋಷವನ್ನು ಕೇಳಿ ಊರಿನ ಜನರೆಲ್ಲರೂ ಬಂದು ವರ್ಷನನ್ನು ಸಂಪೂಜಿಸಿದರು! ಉಪವರ್ಷನೂ ಸೇರಿದಂತೆ ಎಲ್ಲರೂ ಮಹೋತ್ಸವವನ್ನು ಆಚರಿಸಿದರು! ನಂದ ಮಹಾರಾಜನೂ ಕುಮಾರಸ್ವಾಮಿಯ ವರಪ್ರಭಾವವನ್ನು ನೋಡಿ ಆತ್ಮಾನಂದಗೊಂಡು ವರ್ಷನ ಮನೆಯನ್ನು ಸಂಪತ್ತಿನಿಂದ ತುಂಬಿಸಿದನು!

      ಹೀಗೆ ವಿದ್ಯಾಭ್ಯಾಸ ಮುಗಿಸುವಷ್ಟರಲ್ಲಿ ವರರುಚಿಯ ಬಾಲ್ಯ ಕಳೆದಿತ್ತು.ಒಮ್ಮೆ ಅವನು ವ್ಯಾಡಿ,ಇಂದ್ರದತ್ತರ ಜೊತೆ ಇಂದ್ರೋತ್ಸವವನ್ನು ನೋಡಲು ಹೋಗಿದ್ದಾಗ, ಉಪವರ್ಷನ ಮಗಳು ಉಪಕೋಶೆಯನ್ನು ನೋಡಿ ಮೋಹಿತನಾದನು! ಅವಳೂ ಅವನಲ್ಲಿ ಮೋಹಿತಳಾದಳು! ಆ ರಾತ್ರಿ ಅವನು ಕಷ್ಟದಿಂದ ನಿದ್ರಿಸಿದಾಗ, ಅವನ ಕನಸಿನಲ್ಲಿ ಸಾಕ್ಷಾತ್ ಸರಸ್ವತಿಯು ಬಂದು,"ವತ್ಸ! ಈ ಉಪಕೋಶೆಯು ನಿನ್ನ ಪೂರ್ವಜನ್ಮದ ಪತ್ನಿ! ನಿನ್ನ ಸದ್ಗುಣಗಳನ್ನು ತಿಳಿದಿರುವ ಅವಳು ನಿನ್ನನ್ನು ಬಿಟ್ಟು ಬೇರಾರನ್ನೂ ವರಿಸುವುದಿಲ್ಲ! ನಾನು ಸದಾ ನಿನ್ನ ದೇಹದಲ್ಲಿ ವಾಸಿಸುತ್ತಿರುವ ಸರಸ್ವತಿ! ನಿನ್ನ ದು:ಖ ನೋಡಲಾರೆ!"

      ಇದರಿಂದ ಅವನು ಸ್ವಲ್ಪ ಸಮಾಧಾನಗೊಂಡನು.ಮರುದಿನ, ಉಪಕೋಶೆಯ ಸಖಿಯೊಬ್ಬಳು ಅವನ ಬಳಿ ಬಂದು, ಅವನಿಂದ ಉಪಕೋಶೆಗೆ  ಮನ್ಮಥಬಾಧೆಗೆ ಒಳಗಾಗಿದ್ದಳೆಂದೂ ಅವನೇ ಅವಳನ್ನು ಉಳಿಸಬೇಕೆಂದೂ ಹೇಳಿದಳು.ಆಗ ಅವನು ಹಿರಿಯರನ್ನು ಒಪ್ಪಿಸಿ ತಾನು ಉಪಕೋಶೆಯನ್ನು ಸ್ವೀಕರಿಸಬೇಕೆಂದನು.ಅದರಂತೆ ಅವಳು ಹಿಂದಿರುಗಿ ಉಪಕೋಶೆಯ ತಾಯಿಗೆ ವಿಷಯ ಹೇಳಲು, ಅವಳು ಉಪವರ್ಷನಿಗೆ ಹೇಳಿದಳು.ಅವನಿಂದ ಅದು ವರ್ಷನಿಗೆ ತಿಳಿಯಲು, ಅವನು ಸಂತೋಷದಿಂದ ವರರುಚಿ,ಉಪಕೋಶೆಯರ ವಿವಾಹವನ್ನು ನಿಶ್ಚಯಿಸಿದನು.ಆಗ ಅವನ ಆದೇಶದಂತೆ ವ್ಯಾಡಿಯು ಕೌಶಾಂಬಿಗೆ ಹೋಗಿ ವರರುಚಿಯ ತಾಯಿಯನ್ನು ಕರೆತಂದನು.ಅನಂತರ, ವರರುಚಿ, ಉಪಕೋಶೆಯರ ಮದುವೆ ವಿಧ್ಯುಕ್ತವಾಗಿ ನಡೆಯಿತು.

      ಹೀಗಿರಲು, ವರ್ಷೋಪಾಧ್ಯಾಯನ ಶಿಷ್ಯವರ್ಗ ದೊಡ್ಡದಾಯಿತು.ಆ ಶಿಷ್ಯರಲ್ಲಿ ಪಾಣಿನಿ ಎಂಬ ಒಬ್ಬ ಮೂರ್ಖ ವಿದ್ಯಾರ್ಥಿಯಿದ್ದನು.ವಿದ್ಯೆಯನ್ನು ಪಡೆಯಲು ಅವನು ಕಷ್ಟಪಟ್ಟು ಗುರುಸೇವೆ ಮಾಡುತ್ತಿದ್ದನು.ಆಗ ವರ್ಷನ ಹೆಂಡತಿ ಅವನಿಗೆ ವಿದ್ಯೆಯನ್ನು ಪಡೆಯಲು ತಪಸ್ಸು ಮಾಡಲು ಹೇಳಿದಳು.ಅದರಂತೆ ಅವನು ಹಿಮಾಲಯಕ್ಕೆ ಹೋಗಿ ಶಿವನನ್ನು ಕುರಿತು ದುಷ್ಕರ ತಪಸ್ಸು ಮಾಡಲು, ಶಿವನು ಒಲಿದು ಅವನಿಗೆ ಸಕಲ ವಿದ್ಯೆಗಳಿಗೂ ಆಶ್ರಯವಾದ ಹೊಸ ವ್ಯಾಕರಣವನ್ನು ದಯಪಾಲಿಸಿದನು.ಅವನು ಹಿಂದಿರುಗಿ, ವರರುಚಿಯನ್ನು ವಾದಕ್ಕೆ ಕರೆದನು.ವಾದವು ಏಳು ದಿನಗಳು ನಡೆದು ಎಂಟನೆಯ ದಿನ, ವರರುಚಿಯು ಪಾಣಿನಿಯನ್ನು ಸೋಲಿಸಿದನು. ಆಗ ಆಕಾಶದಲ್ಲಿ ಶಿವನು ಭಯಂಕರವಾದ ಹುಂಕಾರ ಮಾಡಿದನು! ಇದರಿಂದ ಭೂಲೋಕದ  ಐಂದ್ರ ವ್ಯಾಕರಣ ನಷ್ಟವಾಯಿತು! ಇದರಿಂದ ವರರುಚಿಯು ಪಾಣಿನಿಗೆ ಸೋತನು! ಇದರಿಂದ ವರರುಚಿಗೆ ಬೇಸರವಾಗಿ, ಶಿವನನ್ನು ಒಲಿಸಿಕೊಳ್ಳಲು ತಪಸ್ಸಿಗೆ ಹೊರಟನು.ಹಿರಣ್ಯಗುಪ್ತನೆಂಬ ಒಬ್ಬ ವ್ಯಾಪಾರಿಗೆ ಸ್ವಲ್ಪ ಹಣ ಕೊಟ್ಟು ತನ್ನ ಮನೆಯನ್ನು ನಡೆಸಲು ಹೇಳಿ, ಉಪಕೋಶೆಗೆ ವಿಷಯ ತಿಳಿಸಿ ಹಿಮಾಲಯಕ್ಕೆ ಹೊರಟನು.

    ವರರುಚಿಯು ಹೀಗೆ ತಪಸ್ಸಿಗೆ ಹೋಗಿದ್ದಾಗ, ಉಪಕೋಶೆಯು ವ್ರತವನ್ನು ಆಚರಿಸುತ್ತಿರಲು, ರಾಜಪುರೋಹಿತನೂ,ಸೇನಾಧಿಪತಿಯೂ ,ಕುಮಾರಸಚಿವನೂ , ವ್ಯಾಪಾರಿ ಹಿರಣ್ಯಗುಪ್ತನೂ ಅವಳನ್ನು ನೋಡಿ ಕಾಮಮೋಹಿತರಾಗಿ ಅವಳನ್ನು ಅನುಭವಿಸಲು ಯತ್ನಿಸಿದರು! ಆದರೆ ಅವಳೇ ತನ್ನ ಬುದ್ಧಿವಂತಿಕೆಯಿಂದ ಅವರನ್ನು ಮೂರ್ಖರನ್ನಾಗಿಸಿದಳು!(ಈ ಕಥೆಯನ್ನು ಇನ್ನೊಂದು ಸಂಚಿಕೆಯಲ್ಲಿ ನೋಡೋಣ) ಇದರಿಂದ ರಾಜನಿಗೆ ಸಂತೋಷವಾಗಿ ಅವನು ಉಪಕೋಶೆಯನ್ನು ತನ್ನ ತಂಗಿಯೆಂದು ಸ್ವೀಕರಿಸಿ ಅವಳಿಗೆ ಸಾಕಷ್ಟು ಸಂಪತ್ತನ್ನು ನೀಡಿದನು.ಈ ವಿಷಯ ತಿಳಿದ ವರ್ಷೋಪವರ್ಷರಿಗೆ ಬಹಳ ಸಂತೋಷವಾಯಿತು.ಈ ಮಧ್ಯೆ, ವರರುಚಿಯು ಹಿಮಾಲಯದಲ್ಲಿ ದುಷ್ಕರ ತಪಸ್ಸು ಮಾಡಿ ಶಿವನನ್ನು ಒಲಿಸಿಕೊಳ್ಳಲು, ಶಿವನು ಅವನಿಗೂ ಪಾಣಿನೀಯ ವ್ಯಾಕರಣ ಶಾಸ್ತ್ರವನ್ನು ಅನುಗ್ರಹಿಸಿದನು.ಅಲ್ಲಿಂದ ಹಿಂದಿರುಗಿದ ಅವನು ತನ್ನ ಪತ್ನಿಯ ಪಾತಿವ್ರತ್ಯದ ಬಗ್ಗೆ ತಿಳಿದು ಸಂತೋಷಗೊಂಡನು.ಆಗ ವರ್ಷನು ಹೊಸ ವ್ಯಾಕರಣವನ್ನು ಕೇಳಲು ಇಷ್ಟಪಡಲು, ಕುಮಾರಸ್ವಾಮಿಯೇ ಅದನ್ನು ಪ್ರಕಾಶಪಡಸಿದನು.

                                    -ಕಥಾಸರಿತ್ಸಾಗರದಿಂದ

ಮುಂದುವರೆಯುತ್ತದೆ

ಮಹಾಭಾರತದ ರಚನೆಯ ಕಥೆ

ಮಹಾಭಾರತವು ನಮ್ಮ ದೇಶದ, ಅಷ್ಟೇ ಏಕೆ, ಇಡೀ ವಿಶ್ವದ ಅತ್ಯಂತ ದೊಡ್ಡ ಕಾವ್ಯ ಗ್ರಂಥ.ಸರಿಸುಮಾರು ಒಂದು ಲಕ್ಷ ಶ್ಲೋಕಗಳನ್ನು ಹೊಂದಿರುವ ಈ ಗ್ರಂಥ ಗಾತ್ರದಲ್ಲೂ ಮಹತ್ವದಲ್ಲೂ ಬಹಳ ದೊಡ್ಡದಾಗಿದೆ.ಹಾಗಾಗಿಯೇ ಈ ಗ್ರಂಥಕ್ಕೆ ಮಹಾಭಾರತವೆಂಬ ಹೆಸರು ಬಂದಿದೆ.'ಮಹತ್ವಾಚ್ಚ ಭಾರವತ್ವಾಚ್ಚ ಮಹಾಭಾರತಮುಚ್ಯತೇ' ಎಂದು ಅಲ್ಲಿಯೇ ಬರುತ್ತದೆ. ಗ್ರೀಕ್ ಮಹಾಕಾವ್ಯಗಳಾದ ಇಲಿಯಡ್ ಮತ್ತು ಒಡಿಸ್ಸಿ ಇವೆರಡನ್ನೂ ಸೇರಿಸಿದರೂ ಮಹಾಭಾರತದ ಅರ್ಧಕ್ಕೂ ಬರುವುದಿಲ್ಲವೆಂದರೆ, ಈ ಗ್ರಂಥದ ಗಾತ್ರವೆಷ್ಟೆಂದು ನಾವು ಊಹಿಸಿಕೊಳ್ಳಬಹುದು! ಮಹಾಭಾರತದಲ್ಲಿ ಮುಖ್ಯವಾಗಿ ಹೇಳಿರುವುದು ಕೌರವ,ಪಾಂಡವರ ಕಥೆಯಾದರೂ ಇದರಲ್ಲಿ ಅನೇಕಾನೇಕ ಉಪಕಥೆಗಳೂ, ಆಧ್ಯಾತ್ಮಿಕ ವಿಚಾರಗಳೂ, ಧಾರ್ಮಿಕ ವಿಚಾರಗಳೂ, ರಾಜನೀತಿ, ಸಾಮಾನ್ಯ ನೀತಿ, ಮೊದಲಾದ ಲೌಕಿಕ ವಿಚಾರಗಳೂ, ವಿಷ್ಣು ಸಹಸ್ರನಾಮ,ಶಿವ ಸಹಸ್ರನಾಮ, ಮೊದಲಾದ ಸ್ತೋತ್ರಗಳೂ ಹೀಗೆ ಹಲವಾರು ವಿಷಯಗಳಿವೆ.ಮಹಾಭಾರತದಲ್ಲೇ ಬರುವ ಒಂದು ಶ್ಲೋಕ ಹೀಗಿದೆ -

ಧರ್ಮೇ ಚಾರ್ಥೇ ಚ ಕಾಮೇ ಚ ಮೋಕ್ಷೇ ಚ ಭರತರ್ಷಭ /

ಯದಿಹಾಸ್ತಿ ತದನ್ಯತ್ರ ಯನ್ನೇಹಾಸ್ತಿ ನ ತತ್ಕ್ವಚಿತ್ //

" ಎಲೈ ಭರತರ್ಷಭ! ಧರ್ಮ,ಅರ್ಥ,ಕಾಮ, ಮತ್ತು ಮೋಕ್ಷಗಳೆಂಬ ನಾಲ್ಕು ಪುರುಷಾರ್ಥಗಳ ವಿಷಯದಲ್ಲಿ ಇಲ್ಲಿರುವುದೇ ಇನ್ನೆಲ್ಲಿಯೂ ಇರುವುದು! ಇಲ್ಲಿಲ್ಲದಿರುವುದು ಇನ್ನೆಲ್ಲಿಯೂ ಇಲ್ಲ!"

     ಹೀಗೆ ಮಹಾಭಾರತದಲ್ಲಿ ಇಲ್ಲದ ವಿಷಯವೇ ಇಲ್ಲ ಎನ್ನಬಹುದು.ಒಮ್ಮೆ ದೇವತೆಗಳು ಮಹಾಭಾರತವನ್ನೂ ವೇದಗಳನ್ನೂ ತಕ್ಕಡಿಯ ಒಂದೊಂದು ತಟ್ಟೆಯಲ್ಲಿಟ್ಟು ತೂಗಿದಾಗ, ಮಹಾಭಾರತವೇ ಹೆಚ್ಚು ತೂಗಿತಂತೆ! ಹೀಗೆ ಮಹಾಭಾರತವು ವೇದಗಳ ಸಾರವೂ ಆಗಿದೆ.ಹಾಗಾಗಿಯೇ ಮಹಾಭಾರತವನ್ನು ಪಂಚಮ ವೇದ ಎನ್ನುತ್ತಾರೆ.

     ಇಂಥ ಅದ್ಭುತ ಗ್ರಂಥವಾದ ಮಹಾಭಾರತವನ್ನು ರಚಿಸಿದವರು ವೇದವ್ಯಾಸ ಮುನಿಗಳು.ಅವರ ಮೈಬಣ್ಣ ಕಪ್ಪಾದುದರಿಂದ ಕೃಷ್ಣನೆಂದೂ ದ್ವೀಪದಲ್ಲಿ ಹುಟ್ಟಿದುದರಿಂದ ದ್ವೈಪಾಯನನೆಂದೂ ಹೀಗೆ ಕೃಷ್ಣ ದ್ವೈಪಾಯನರೆಂದು ಹೆಸರಾದ ಅವರು, ಒಂದೇ ಆಗಿದ್ದ ವೇದವನ್ನು ಅಧ್ಯಯನದ ಅನುಕೂಲಕ್ಕಾಗಿ ನಾಲ್ಕಾಗಿ ವಿಭಾಗಿಸಿದುದರಿಂದ ವೇದವ್ಯಾಸರೆಂದು ಹೆಸರಾದರು.ಅವರು ಸಂಸ್ಕೃತದಲ್ಲಿ ರಚಿಸಿದ ಮಹಾಭಾರತ, ಔತ್ತರೇಯ, ದಾಕ್ಷಿಣಾತ್ಯ, ಮೊದಲಾದ ಪಾಠಗಳಲ್ಲಿ ದೊರೆಯುತ್ತದೆ.ಈ ಪಾಠಗಳಲ್ಲಿ ಅಲ್ಪಸ್ವಲ್ಪ ವ್ಯತ್ಯಾಸಗಳಿವೆ.ವ್ಯಾಸರು ಮಹಾಭಾರತವನ್ನು ಹೇಗೆ ರಚಿಸಿದರು ಎಂಬ ಕಥೆ ದಾಕ್ಷಿಣಾತ್ಯ ಪಾಠದಲ್ಲಿ ಕಂಡುಬರುತ್ತದೆ.ಆ ಕಥೆಯನ್ನು ಈಗ ನೋಡೋಣ.

      ಕೌರವ,ಪಾಂಡವರ ಜೀವನ ಹಾಗೂ ಯುದ್ಧಗಳಿಗೆ ಪ್ರತ್ಯಕ್ಷದರ್ಶಿಗಳಾದ ವ್ಯಾಸರು ಅವರ ಇಡೀ ಕಥೆಯನ್ನು ಕಾವ್ಯದ ರೂಪದಲ್ಲಿ ದಾಖಲಿಸಬೇಕೆಂದು ಯೋಚಿಸಿದರು.ಆದರೆ ಅವರಿಗೆ ಅದನ್ನು ಬರೆದುಕೊಳ್ಳಬಲ್ಲ ಯೋಗ್ಯ ಲಿಪಿಕಾರ ಬೇಕೆನಿಸಿತು.ಅಂಥ ಲಿಪಿಕಾರ ಯಾರೆಂದು ಅವರಿಗೆ ಹೊಳೆಯಲಿಲ್ಲ.ಈ ವಿಷಯವಾಗಿಯೇ ಅವರು ಯೋಚಿಸುತ್ತಿದ್ದಾಗ ಸೃಷ್ಟಿಕರ್ತನಾದ ಬ್ರಹ್ಮದೇವನು ಪ್ರತ್ಯಕ್ಷನಾದ! ವ್ಯಾಸರು ಬ್ರಹ್ಮದೇವನನ್ನು ಸತ್ಕರಿಸಿ, ತಾವು ಕಾವ್ಯವೊಂದನ್ನು ರಚಿಸಲು ನಿರ್ಧರಿಸಿರುವುದಾಗಿಯೂ ಅದಕ್ಕೆ ಯೋಗ್ಯ ಲಿಪಿಕಾರ ಯಾರೆಂದು ತಿಳಿಯುತ್ತಿಲ್ಲವೆಂದೂ ಹೇಳಿದರು.ಆಗ ಬ್ರಹ್ಮನು ಅವರ ಕಾವ್ಯವು ಮಹಾಕಾವ್ಯವೇ ಆಗುವುದೆಂದು ಹೇಳಿ,ವಿದ್ಯಾಧಿದೇವತೆಯಾದ ಗಣೇಶನೇ ಅದಕ್ಕೆ ಯೋಗ್ಯ ಲಿಪಿಕಾರನಾಗಬಹುದೆಂದು ಸೂಚಿಸಿ ಹೊರಟುಹೋದನು.ಆಗ ವ್ಯಾಸರು ಗಣೇಶನನ್ನು ಧ್ಯಾನಿಸಲು, ಕೂಡಲೇ ಗಣೇಶನು ಪ್ರತ್ಯಕ್ಷನಾದನು.ವ್ಯಾಸರು,"ದೇವ! ನಾನು ಮಹಾಭಾರತವೆಂಬ ಕಾವ್ಯವನ್ನು ರಚಿಸಲು ನಿರ್ಧರಿಸಿದ್ದೇನೆ! ನಾನು ಅದನ್ನು ಹೇಳುತ್ತಿರುವಂತೆ ನೀನು ಕೃಪೆ ಮಾಡಿ ಬರೆದುಕೊಳ್ಳಬೇಕು", ಎಂದು ಕೇಳಿಕೊಂಡರು.ಅದಕ್ಕೆ ಗಣೇಶನು,"ಆಗಲಿ ಋಷಿವರ್ಯ! ಆದರೆ ನನ್ನದೊಂದು ನಿಬಂಧನೆಯಿದೆ.ನಾನು ಒಮ್ಮೆ ಬರೆಯಲು ಆರಂಭಿಸಿದರೆ ನಿಲ್ಲಿಸುವುದಿಲ್ಲ.ಆದ್ದರಿಂದ ನೀವು ನಿಲ್ಲಿಸದೇ ಹೇಳುತ್ತಿದ್ದರೆ ನಾನು ಬರೆದುಕೊಡುತ್ತೇನೆ!" ಎಂದನು.ಆಗ ವ್ಯಾಸರು,"ನನ್ನದೂ ಒಂದು ನಿಬಂಧನೆಯಿದೆ.ನಾನು ಏನು ಹೇಳಿದರೂ ನೀನು ಅದನ್ನು ಅರ್ಥ ಮಾಡಿಕೊಳ್ಳದೇ ಬರೆಯಬಾರದು", ಎಂದರು.ಅದಕ್ಕೆ ಗಣೇಶನು ಓಂಕಾರದ ಮೂಲಕ ಒಪ್ಪಿಗೆಯಿತ್ತನು.

        ಹೀಗೆ ಒಪ್ಪಂದ ಮಾಡಿಕೊಂಡು ಇಬ್ಬರೂ ಮಹಾಭಾರತದ ರಚನೆಗೆ ತೊಡಗಿದರು.ವ್ಯಾಸರು ಶ್ಲೋಕಗಳನ್ನು ರಚಿಸುತ್ತಿದ್ದಂತೆ ಗಣೇಶನು ಅವುಗಳನ್ನು ಅರ್ಥ ಮಾಡಿಕೊಂಡು ಬರೆಯತೊಡಗಿದನು.ಆದರೆ ಮಧ್ಯೆ ಮಧ್ಯೆ ವ್ಯಾಸರು ಕಷ್ಟಕರವಾದ, ರಹಸ್ಯಾರ್ಥವನ್ನು ಹೊಂದಿದ್ದ ಅನೇಕ ಕೂಟಶ್ಲೋಕಗಳನ್ನು ರಚಿಸತೊಡಗಿದರು.ಅಂಥವನ್ನು ಅರ್ಥ ಮಾಡಿಕೊಳ್ಳಲು ವಿದ್ಯಾಧಿದೇವತೆಯಾದ ಗಣೇಶನೂ ಸ್ವಲ್ಪ ಹೊತ್ತು ಕಾಯಬೇಕಾಯಿತು! ಅಷ್ಟರಲ್ಲಿ ವ್ಯಾಸರು ಮುಂದಿನ ಶ್ಲೋಕಗಳನ್ನು ರಚಿಸಿಕೊಂಡು ಹೋಗಿಬಿಡುತ್ತಿದ್ದರು! ಅಂತೂ ಆ ಕೂಟ ಶ್ಲೋಕಗಳನ್ನೂ ಅರ್ಥ ಮಾಡಿಕೊಂಡು,ಮುಂದಿನ ಶ್ಲೋಕಗಳನ್ನೂ ಸ್ಮರಣೆಯಲ್ಲಿಟ್ಟುಕೊಂಡು ಗಣೇಶನು ವ್ಯಾಸರ ಮಹಾಭಾರತವನ್ನು ಬರೆದುಕೊಟ್ಟನು.ಹೀಗೆ ವ್ಯಾಸರು ಮಹಾಭಾರತವನ್ನು ಮೂರು ವರ್ಷಗಳಲ್ಲಿ ರಚಿಸಿದರು.ಸ್ವಯಂ ವ್ಯಾಸರೇ ತಾವು ರಚಿಸಿರುವ ರಹಸ್ಯಮಯವಾದ ಆ ಕೂಟ ಶ್ಲೋಕಗಳು ಒಟ್ಟು ೮,೮೦೦ ಎಂದು ಹೇಳಿಕೊಂಡಿದ್ದಾರೆ.ಅವುಗಳ ಅರ್ಥ, ತಮಗೆ ಗೊತ್ತು, ತಮ್ಮ ಪುತ್ರರಾದ ಶುಕರಿಗೆ ಗೊತ್ತು, ಹಾಗೂ ಸಂಜಯನಿಗೆ ಗೊತ್ತಿದ್ದರೂ ಗೊತ್ತಿರಬಹುದು,ಗೊತ್ತಿಲ್ಲದೆಯೂ ಇರಬಹುದು ಎಂದು ಹೇಳಿದ್ದಾರೆ.ಉಪಕಥೆಗಳನ್ನು ಬಿಟ್ಟು ಮೂಲಕಥೆಯುಳ್ಳ ಗ್ರಂಥ ಒಟ್ಟು ಇಪ್ಪತ್ತು ನಾಲ್ಕು ಸಾವಿರ ಶ್ಲೋಕಗಳಷ್ಟಾಗುತ್ತದೆ ಎಂದು ಹೇಳಲಾಗಿದ್ದು, ಜ್ಞಾನಿಗಳು ಇದನ್ನೇ ಮಹಾಭಾರತವೆನ್ನುತ್ತಾರೆ ಎಂದು ಹೇಳಲಾಗಿದೆ.ಉಪಕಥೆಗಳೂ ಸೇರಿ ಒಂದು ಲಕ್ಷ ಶ್ಲೋಕಗಳಷ್ಟು ಪ್ರಮಾಣದ ಗ್ರಂಥವಾಗುತ್ತದೆ.ಇದಲ್ಲದೇ ವ್ಯಾಸರು ಅರವತ್ತು ಲಕ್ಷ ಶ್ಲೋಕಗಳ ಇನ್ನೊಂದು ಗ್ರಂಥವನ್ನೂ ರಚಿಸಿದರೆಂದು ಹೇಳಲಾಗಿದೆ! ಇವುಗಳಲ್ಲಿ, ಮೂವತ್ತು ಲಕ್ಷ ಶ್ಲೋಕಗಳು ದೇವಲೋಕದಲ್ಲೂ, ಹದಿನೈದು ಲಕ್ಷ ಶ್ಲೋಕಗಳು ಪಿತೃಲೋಕದಲ್ಲೂ ಹದಿನಾಲ್ಕು ಲಕ್ಷ ಶ್ಲೋಕಗಳು ಗಂಧರ್ವಲೋಕದಲ್ಲೂ ಒಂದು ಲಕ್ಷ ಶ್ಲೋಕಗಳು ಮನುಷ್ಯ ಲೋಕದಲ್ಲೂ ಪ್ರಚಲಿತವಾಗಿವೆ ಎಂದು ಹೇಳಲಾಗಿದೆ.ಮಹಾಭಾರತವನ್ನು ರಚಿಸಿದ ಬಳಿಕ, ವ್ಯಾಸರು ಅದನ್ನು ತಮ್ಮ ಪುತ್ರರಾದ ಶುಕರಿಗೂ ನಾಲ್ವರು ಶಿಷ್ಯರಾದ ವೈಶಂಪಾಯನ,ಪೈಲ, ಜೈಮಿನಿ, ಮತ್ತು ಸುಮಂತು, ಇವರಿಗೂ ಉಪದೇಶಿಸಿದರು.

       ಈ ಸಂದರ್ಭದಲ್ಲಿ, ಪಾಂಡವರಲ್ಲಿ ಮೂರನೆಯವನಾದ ಅರ್ಜುನನ ಮರಿಮಗನೂ ಅಭಿಮನ್ಯುವಿನ ಮೊಮ್ಮಗನೂ ಪರೀಕ್ಷಿತನ ಮಗನೂ ಆದ ಜನಮೇಜಯನು ಸರ್ಪಯಾಗವೆಂಬ ಒಂದು ವಿಶಿಷ್ಟ ಯಜ್ಞವನ್ನು ಆಚರಿಸತೊಡಗಿದನು.ಅದನ್ನು ನೋಡಲು, ವ್ಯಾಸರು ತಮ್ಮ ಶಿಷ್ಯರೊಂದಿಗೆ ಆಗಮಿಸಲು, ಜನಮೇಜಯನು ತನ್ನ ಮುತ್ತಾತಂದಿರಾದ ಕೌರವ, ಪಾಂಡವರ ಕಥೆಯನ್ನು ಹೇಳಬೇಕೆಂದು ಅವರನ್ನು ಕೇಳಿಕೊಂಡನು.ಆಗ ವ್ಯಾಸರು ತಮ್ಮ ಶಿಷ್ಯರಾದ ವೈಶಂಪಾಯನರಿಗೆ ತಾವು ಉಪದೇಶಿಸಿದ ಮಹಾಭಾರತದ ಕಥೆಯನ್ನು ಹೇಳಲು ಹೇಳಿದರು.ಅದರಂತೆ, ವೈಶಂಪಾಯನರು ಜನಮೇಜಯನಿಗೆ ಮಹಾಭಾರತದ ಕಥೆಯನ್ನು ಸಮಗ್ರವಾಗಿ ಹೇಳಿದರು.ಆಗ ಆ ಯಾಗದ ಸಭೆಯಲ್ಲಿದ್ದ ಉಗ್ರಶ್ರವರೆಂಬ ಸೂತಪುರಾಣಿಕರು ಆ ಮಹಾಭಾರತದ ಕಥೆಯನ್ನು ಕೇಳಿ, ಮುಂದೆ, ಶೌನಕರೆಂಬ ಮಹರ್ಷಿಗಳು ಅನೇಕ ಋಷಿಗಳೊಂದಿಗೆ ಸತ್ರಯಾಗ ಮಾಡುತ್ತಿದ್ದಾಗ,ಅವರ ಕೋರಿಕೆಯಂತೆ ಅವರಿಗೆ ಹೇಳಿದರು.ಹೀಗೆ ಮಹಾಭಾರತದ ಕಥೆ ಭೂಲೋಕದಲ್ಲಿ ಪ್ರಚಲಿತವಾಯಿತು.

ಬೃಹತ್ಕಥೆಯ ಉಗಮ

ಸಂಸ್ಕೃತ ಸಾಹಿತ್ಯಲೋಕದ ಒಂದು ಅನರ್ಘ್ಯ ರತ್ನ ಕಥಾಸರಿತ್ಸಾಗರ.ಕಥೆಗಳೆಂಬ ನದಿಗಳು ಸೇರಿ ಆಗಿರುವ ಸಾಗರ ಎಂಬ ಅರ್ಥವುಳ್ಳ ಈ ಗ್ರಂಥ, ವಿಶ್ವದಲ್ಲೇ ಅತ್ಯಂತ ದೊಡ್ಡ ಕಥಾಗ್ರಂಥವಾಗಿದೆ.ಹನ್ನೊಂದನೆಯ ಶತಮಾನದಲ್ಲಿ ಕಾಶ್ಮೀರದಲ್ಲಿ ಸೋಮದೇವನೆಂಬ ಪಂಡಿತನಿಂದ ರಚಿತವಾದ ಈ ಅದ್ಭುತ ಗ್ರಂಥದಲ್ಲಿ ಒಟ್ಟು ಇಪ್ಪತ್ತೆರಡು ಸಾವಿರ ಶ್ಲೋಕಗಳಿವೆ.ಇದರಲ್ಲಿ, ರಾಜರಾಣಿಯರ, ರಾಜಕುಮಾರ, ರಾಜಕುಮಾರಿಯರ, ಮಂತ್ರಿಗಳ, ಪ್ರೇಮಗಳ,ಬುದ್ಧಿವಂತರ, ಮೂರ್ಖರ, ಮಂತ್ರವಾದಿಗಳ, ಪಶುಪಕ್ಷಿಗಳ, ಕಳ್ಳಕಾಕರ,ದುಷ್ಟರ, ವೇಶ್ಯೆಯರ, ಧೂರ್ತರ, ಸಾಧ್ವಿ ಸ್ತ್ರೀಯರ, ಹಾಗೂ ಕೆಟ್ಟ ಸ್ತ್ರೀಯರ, ಹೀಗೆ ಎಲ್ಲ ಬಗೆಯ ಕಥೆಗಳೂ ಇವೆ.ಮುಖ್ಯ ಕಥೆ, ಉದಯನ ಮಹಾರಾಜನ ಪುತ್ರ ನರವಾಹನದತ್ತನು ಹೇಗೆ ವಿದ್ಯಾಧರರ ಚಕ್ರವರ್ತಿಯಾದ ಎನ್ನುವುದಾಗಿದ್ದು, ಅವನ ಸುತ್ತ ಬರುವ ಹಲವಾರು ಪಾತ್ರಗಳು ಇತರ ಉಪಕಥೆಗಳನ್ನು ಹೇಳುತ್ತಾ ಹೋಗುತ್ತವೆ.ಈ ಅನುಪಮ ಗ್ರಂಥಕ್ಕೆ ಮೂಲ, ಪೈಶಾಚಿ ಪ್ರಾಕೃತ ಭಾಷೆಯಲ್ಲಿ ರಚಿತವಾದ ಬೃಹತ್ಕಥೆ.ಈ ಬೃಹತ್ಕಥೆಯನ್ನು ಬರೆದವನು ಗುಣಾಢ್ಯನೆಂಬ ಪಂಡಿತ.ಇವನು ಇದನ್ನು ಬರೆದುದರ ಹಿಂದೆ ಬಹಳ ರೋಚಕವಾದ ಒಂದು ಕಥೆಯಿದೆ.ಈ ಕಥೆ, ಕಥಾಸರಿತ್ಸಾಗರದಲ್ಲೇ ಆರಂಭದಲ್ಲಿ ಬರುತ್ತದೆ.ಆ ಕಥೆಯನ್ನು ಈಗ ಸಂಕ್ಷಿಪ್ತವಾಗಿ ನೋಡೋಣ.

     ಒಮ್ಮೆ ಕೈಲಾಸದಲ್ಲಿ ಪಾರ್ವತಿಯು ಶಿವನನ್ನು ಯಾರೂ ಕೇಳಿರದ ಒಂದು ಅಪೂರ್ವ ಕಥೆಯನ್ನು ಹೇಳಬೇಕೆಂದು ಕೇಳಿಕೊಂಡಳು.ಆಗ ಪರಶಿವನು,"ದೇವತೆಗಳು ನಿತ್ಯ ಸುಖಿಗಳು.ಮನುಷ್ಯರು ನಿತ್ಯ ದು:ಖಿಗಳು.ಆದ್ದರಿಂದ ಇವರಿಬ್ಬರನ್ನೂ ಬಿಟ್ಟು, ವಿದ್ಯಾಧರರ ಕಥೆಗಳನ್ನು ಹೇಳುತ್ತೇನೆ ಕೇಳು!" ಎಂದು ನಂದಿಗೆ ಒಳಗೆ ಯಾರನ್ನೂ ಬಿಡಬಾರದೆಂದು ಹೇಳಿ ಕಥೆಯನ್ನು ಹೇಳಲು ಆರಂಭಿಸಿದನು.ಆಷ್ಟರಲ್ಲಿ ಪುಷ್ಪದಂತನೆಂಬ ಗಣನು ಶಿವನ ದರ್ಶನಕ್ಕಾಗಿ ಬಂದನು.ಆದರೆ ನಂದಿಯು ಅವನನ್ನು ಒಳಗೆ ಬಿಡದಿರಲು, ಅವನು ದುಂಬಿಯ ರೂಪ ತಾಳಿ ನಂದಿಗೆ ತಿಳಿಯದಂತೆ ಒಳಹೊಕ್ಕನು! ಅಲ್ಲಿ ಮರೆಯಲ್ಲಿ ನಿಂತು ಶಿವನು ಪಾರ್ವತಿಗೆ ಹೇಳಿದ ಅಪೂರ್ವ ಕಥೆಗಳನ್ನು ಕೇಳಿದನು.ಅನಂತರ ಮನೆಗೆ ಹೋಗಿ,ತಡೆಯಲಾರದೇ ಆ ಕಥೆಗಳನ್ನು ತನ್ನ ಪತ್ನಿ ಜಯೆಗೆ ಹೇಳಿದನು.ಮರುದಿನ, ಪಾರ್ವತಿಯ ದಾಸಿಯೇ ಆಗಿದ್ದ ಜಯೆ, ಅಪೂರ್ವ ಕಥೆಯೆಂದು ಅದನ್ನೇ ಪಾರ್ವತಿಗೆ ಹೇಳಿದಳು! ಪಾರ್ವತಿಗೆ ಕೋಪ ಬಂದು, ಶಿವನನ್ನು,"ಅಪೂರ್ವ ಕಥೆಯೆಂದು ಹೇಳಿದೆನಲ್ಲಾ? ಅದು ನಮ್ಮ ಜಯೆಗೂ ಗೊತ್ತಿದೆ!" ಎಂದು ಗದರಿಕೊಂಡಳು! ಆಗ ಆಶ್ಚರ್ಯಚಕಿತನಾದ ಶಿವನು ದಿವ್ಯ ದೃಷ್ಟಿಯಿಂದ ನಡೆದುದನ್ನು ತಿಳಿದು ಪಾರ್ವತಿಗೆ ಹೇಳಿದನು.ಇದರಿಂದ ಕುಪಿತಳಾದ ಪಾರ್ವತಿಯು ಪುಷ್ಪದಂತನನ್ನು ಕರೆಸಿ,"ಕಥೆಗಳನ್ನು ಕದ್ದು ಕೇಳಿದ ತಪ್ಪಿಗೆ ಮನುಷ್ಯಲೋಕದಲ್ಲಿ ಹುಟ್ಟು, ಹೋಗು!" ಎಂದು ಶಪಿಸಿದಳು! ಆಗ ಮಾಲ್ಯವಂತನೆಂಬ ಇನ್ನೊಬ್ಬ ಗಣ, ಇಷ್ಟು ಸಣ್ಣ ತಪ್ಪಿಗೆ ಇಷ್ಟು ದೊಡ್ಡ ಶಿಕ್ಷೆಯೇ ಎಂದು ಪುಷ್ಪದಂತನನ್ನು ಸಮರ್ಥಿಸಿಕೊಂಡನು.ಅದರಿಂದ ಮತ್ತಷ್ಟು ಕುಪಿತಳಾದ ಪಾರ್ವತಿಯು ಅವನಿಗೂ ಮನುಷ್ಯಲೋಕದಲ್ಲಿ ಹುಟ್ಟುವಂತೆ ಶಪಿಸಿದಳು! ಆಗ ಇಬ್ಬರೂ ಗಣಗಳು ತಪ್ಪಾಯಿತೆಂದು ಪಾರ್ವತಿಯ ಕಾಲಿಗೆ ಬೀಳಲು, ಪಾರ್ವತಿಯು ಕರಗಿ, ಅವರಿಗೆ ಉಶ್ಶಾಪವನ್ನು ನೀಡಿದಳು,"ಪುಷ್ಪದಂತನು ವಿಂಧ್ಯಾಟವಿಗೆ ಬಂದು ಕಾಣಭೂತಿಯೆಂಬ ಶಾಪಗ್ರಸ್ತ ಪಿಶಾಚನನ್ನು ಕಂಡಾಗ ತನ್ನ ಪೂರ್ವಜನ್ಮ ಹಾಗೂ ಈ ಕಥೆಗಳು ನೆನಪಾಗುತ್ತವೆ.ಆಗ ಅವನು ಆ ಪಿಶಾಚನಿಗೆ ಈ ಕಥೆಗಳನ್ನು ಹೇಳಲು ತನ್ನ ಶಾಪವಿಮೋಚನೆಯಾಗುತ್ತದೆ.ಮುಂದೆ, ಮಾಲ್ಯವಂತನು ಅದೇ ಕಾಡಿಗೆ ಬಂದು ಆ ಪಿಶಾಚನನ್ನು ಕಾಣಲು, ಆ ಪಿಶಾಚನು ಈ ಕಥೆಗಳನ್ನು ಅವನಿಗೆ ಹೇಳಲು ಪಿಶಾಚನ ಶಾಪವಿಮೋಚನೆಯಾಗಿ ಅವನು ಯಕ್ಷನಾಗುತ್ತಾನೆ.ಅನಂತರ, ಮಾಲ್ಯವಂತನು ಈ ಕಥೆಗಳನ್ನು ಲೋಕದಲ್ಲಿ ಪ್ರಚಾರ ಮಾಡಲು,ಅವನ ಶಾಪವಿಮೋಚನೆಯಾಗುತ್ತದೆ!"

      ಅಂತೆಯೇ ಪುಷ್ಪದಂತನು ವರರುಚಿಯೆಂಬ ಬ್ರಾಹ್ಮಣನಾಗಿ ಹುಟ್ಟಿ ಬೆಳೆದು ಮಹಾಪಂಡಿತನಾದನು.ಅವನದು ದೊಡ್ಡ ಕಥೆ.ಅದನ್ನು ಇನ್ನೊಂದು ಸಂಚಿಕೆಯಲ್ಲಿ ನೋಡೋಣ.ಸಂಕ್ಷೇಪವಾಗಿ ಅವನು ಯೋಗನಂದನ ಮಂತ್ರಿಯಾಗಿ ಜೀವನದಲ್ಲಿ ಬೇಸರ ಹೊಂದಿ ವಿಂಧ್ಯಾಟವಿಗೆ ಬಂದನು.ಅಲ್ಲಿ ಕಾಣಭೂತಿಯೆಂಬ ಪಿಶಾಚನನ್ನು ಕಾಣಲು, ಅವನಿಗೆ ಪೂರ್ವಜನ್ಮದ ನೆನಪಾಗಿ ಶಿವನು ಹೇಳಿದ ಆ ಅಪೂರ್ವ ಕಥೆಗಳನ್ನು ಹೇಳಿದನು.ಇದರಿಂದ ಅವನ ಶಾಪವಿಮೋಚನೆಯಾಗಿ ಅವನು ಪುನಃ ಪುಷ್ಪದಂತ ಗಣನಾದನು.

      ಮಾಲ್ಯವಂತನು ಗುಣಾಢ್ಯನೆಂಬ ಬ್ರಾಹ್ಮಣನಾಗಿ ಜನಿಸಿ, ಪ್ರತಿಷ್ಠಾನದ ರಾಜ ಸಾತವಾಹನನ ಮಂತ್ರಿಯಾದನು.ಒಮ್ಮೆ, ಸಾತವಾಹನನು ತನ್ನ ರಾಣಿಯರೊಂದಿಗೆ ಜಲಕ್ರೀಡೆಯಾಡುತ್ತಾ ಅವರು ಮೇಲೆ ನೀರೆರೆಚಲು,ಅವರಲ್ಲಿನ ಪ್ರಧಾನ ರಾಣಿ,"ಮೋದಕೈಸ್ತಾಡಯ!" ಎಂದು ಸಂಸ್ಕೃತದಲ್ಲಿ ಹೇಳಿದಳು.ಸ್ಥೂಲವಾಗಿ ನೋಡಿದರೆ ಇದರ ಅರ್ಥ, ಮೋದಕಗಳಿಂದ ಹೊಡೆ ಎಂದಾಗುತ್ತದೆ.ಹಾಗೆಯೇ ತಿಳಿದುಕೊಂಡ ರಾಜ, ಸೇವಕರಿಂದ ಮೋದಕಗಳನ್ನು ತರಿಸಿ ಅವಳಿಗೆ ಹೊಡೆಯಲು ಹೊರಟ! ಆಗ ರಾಣಿಯು ನಗುತ್ತಾ,"ಹೇ ರಾಜಾ! ಮೋದಕಗಳನ್ನೇಕೆ ತರಿಸಿದೆ? ನಾನು ಹೇಳಿದ್ದು, ಮಾ ಉದಕೈ: ತಾಡಯ, ಅಂದರೆ, ನೀರಿನಿಂದ ಹೊಡೆಯಬೇಡ ಎಂದು! ಸಂದರ್ಭ ತಿಳಿಯಬೇಡವೇ?"ಎಂದಳು.ಇದರಿಂದ ಸಾತವಾಹನನಿಗೆ ಅವಮಾನವಾದಂತಾಯಿತು.ತಾನು ಒಳ್ಳೆಯ ಪಂಡಿತನಾಗಬೇಕೆಂದು ಯೋಚಿಸಿ, ಕಷ್ಟಪಟ್ಟು ಕಲಿತರೆ ಎಷ್ಟು ಬೇಗ ಸಂಸ್ಕೃತ ಪಾಂಡಿತ್ಯ ಪ್ರಾಪ್ತವಾಗುವುದೆಂದು ಗುಣಾಢ್ಯನನ್ನೂ ಶರ್ವರ್ಮನೆಂಬ ಪಂಡಿತನನ್ನೂ ಕೇಳಿದ.ಆಗ ಗುಣಾಢ್ಯನು, "ಅದಕ್ಕೆ ವ್ಯಾಕರಣ ಕಲಿಯಬೇಕು. ಅದನ್ನು ಕಲಿಯಲು ಹನ್ನೆರಡು ವರ್ಷಗಳು ಬೇಕು.ಆದರೆ ನಾನು ನಿನಗೆ ಆರು ವರ್ಷಗಳಲ್ಲಿ ಕಲಿಸುತ್ತೇನೆ", ಎಂದನು.ಆಗ ಶರ್ವವರ್ಮನು,"ನಾನು ಆರೇ ತಿಂಗಳುಗಳಲ್ಲಿ ಕಲಿಸುತ್ತೇನೆ ", ಎಂದನು.ಆಗ ಸಿಟ್ಟಿಗೆದ್ದ ಗುಣಾಢ್ಯನು,"ನೀನೇನಾದರೂ ಆರು ತಿಂಗಳುಗಳಲ್ಲಿ ಕಲಿಸಿದರೆ ನಾನು ಸಂಸ್ಕೃತ, ಪ್ರಾಕೃತ, ಮತ್ತು ದೇಶಭಾಶೆಗಳನ್ನು ಬಿಟ್ಟುಬಿಡುತ್ತೇನೆ!" ಎಂದು ಪ್ರತಿಜ್ಞೆ ಮಾಡಿದನು.ಅದಕ್ಕೆ ಶರ್ವವರ್ಮನು,"ನಾನು ಆರು ತಿಂಗಳುಗಳಲ್ಲಿ ಕಲಿಸಲಾಗದಿದ್ದರೆ ನಿನ್ನ ಪಾದುಕೆಗಳನ್ನು ಹನ್ನೆರಡು ವರ್ಷಗಳು ನನ್ನ ತಲೆಯ ಮೇಲೆ ಹೊರುತ್ತೇನೆ!" ಎಂದನು.

     ಶರ್ವವರ್ಮನು ಆ ರಾತ್ರಿಯೇ ಕುಮಾರಸ್ವಾಮಿಯ ಮಂದಿರಕ್ಕೆ ಹೋಗಿ ತಪಸ್ಸು ಮಾಡಿದನು.ಅವನ ತಪಸ್ಸಿಗೆ ಒಲಿದ ಕುಮಾರಸ್ವಾಮಿಯು ಪ್ರತ್ಯಕ್ಷನಾಗಿ ಅವನಿಗೆ ಕಾತಂತ್ರ ಮತ್ತು ಕಾಲಾಪಕ ಎಂಬ ಹೆಸರುಗಳ ಚಿಕ್ಕ ವ್ಯಾಕರಣವನ್ನು ದಯಪಾಲಿಸಿದನು.ಅದರಿಂದ ಶರ್ವವರ್ಮನು ಸಾತವಾಹನನಿಗೆ ಕ್ಷಣಮಾತ್ರದಲ್ಲಿ ಮನಸ್ಸಿನ ಮೂಲಕವೇ ಎಲ್ಲಾ ವಿದ್ಯೆಗಳನ್ನೂ ನೀಡಿದನು! ಸಂತೋಷಗೊಂಡ ರಾಜನು ಅವನನ್ನು ಸನ್ಮಾನಿಸಿ ಮರುಕಚ್ಛ ಎಂಬ ಸ್ಥಳಕ್ಕೆ ರಾಜನನ್ನಾಗಿಯೂ ಮಾಡಿದನು! ಇದರಿಂದ ಮನನೊಂದ ಗುಣಾಢ್ಯನು ತಾನು ಮೊದಲೇ ಹೇಳಿದಂತೆ ಎಲ್ಲಾ ಭಾಷೆಗಳನ್ನೂ ಬಿಟ್ಟು ಮೌನವಾಗಿ ವಿಂಧ್ಯಾಟವಿಗೆ ತನ್ನ ಇಬ್ಬರು ಶಿಷ್ಯರೊಂದಿಗೆ ಹೊರಟುಹೋದನು.ಅಲ್ಲಿ ಅವನು ಪಿಶಾಚಗಳಿಂದ ಪೈಶಾಚೀ ಭಾಷೆಯನ್ನು ಕಲಿತು ಕಾಣಭೂತಿಯೆಂಬ ಪಿಶಾಚನಿಂದ ಶಿವನು ಹೇಳಿದ್ದ ಆ ದಿವ್ಯ ಕಥೆಗಳನ್ನು ಕೇಳಿದನು.ಹಾಗೆಯೇ ಅರಣ್ಯದಲ್ಲಿ ಮಸಿಯಿಲ್ಲದ ಕಾರಣ,ತನ್ನ ರಕ್ತದಲ್ಲೇ ಆ ಎಲ್ಲಾ ಕಥೆಗಳನ್ನೂ ಏಳು ವರ್ಷಗಳಲ್ಲಿ ಬೃಹತ್ಕಥೆಯೆಂಬ ಗ್ರಂಥವಾಗಿ ಬರೆದನು.ಅದು ಏಳು ಲಕ್ಷ ಶ್ಲೋಕಗಳುಳ್ಳ ಏಳು ವಿದ್ಯಾಧರರ ಕಥೆಯಾಗಿತ್ತು. ಅದನ್ನು ನೋಡಿ ಕಾಣಭೂತಿಯು ಶಾಪಮುಕ್ತನಾದನು.ತನ್ನ ಪೂರ್ವಜನ್ಮವನ್ನು ನೆನೆಸಿಕೊಂಡ ಗುಣಾಢ್ಯನು ತನ್ನ ಗ್ರಂಥವನ್ನು ಪ್ರಚಾರ ಮಾಡಿದರೆ ತನ್ನ ಶಾಪಮುಕ್ತಿಯಾಗುವುದೆಂದು ಅರಿತು ಅದನ್ನು ತನ್ನ ಶಿಷ್ಯರ ಮೂಲಕ ಸಾತವಾಹನನಿಗೆ ಕಳಿಸಿದನು.ಪೈಶಾಚೀಭಾಷೆಯ, ರಕ್ತದಲ್ಲಿ ಬರೆದ, ಏಳು ಲಕ್ಷ ಶ್ಲೋಕಗಳ ಆ ದೊಡ್ಡ ಗ್ರಂಥವನ್ನು ನೀರಸವೆಂದು ಉಪೇಕ್ಷಿಸಿ ರಾಜನು ತಿರಸ್ಕರಿಸಿದನು! ಶಿಷ್ಯರು ಪುನಃ ಅದನ್ನು ಗುಣಾಢ್ಯನ ಬಳಿಗೆ ತರಲು,ಬಹಳ ದುಃಖಗೊಂಡ ಗುಣಾಢ್ಯನು ಒಂದು ಅಗ್ನಿಕುಂಡವನ್ನು ನಿರ್ಮಿಸಿ, ತನ್ನ ಗ್ರಂಥದ ಒಂದೊಂದು ಪತ್ರವನ್ನೂ ಓದುತ್ತಾ ಬೆಂಕಿಗೆ ಹಾಕತೊಡಗಿದನು!

       ಈ ಮಧ್ಯೆ, ಸಾತವಾಹನ ರಾಜನು ಯಾವುದೋ ಕಾರಣಕ್ಕೆ ಅಸ್ವಸ್ಥನಾದನು.ಇದಕ್ಕೆ ಕಾರಣ, ಒಣಗಿದ ಮಾಂಸ ತಿಂದದ್ದು ಎಂದು ವೈದ್ಯರು ಹೇಳಿದರು.ಅದೇಕೆ ಒಣಗಿದ ಮಾಂಸದ ಅಡುಗೆ ಮಾಡುತ್ತಿರುವರೆಂದು ಅಡುಗೆಯವರು ನನ್ನು ವಿಚಿರಿಸಿದಾಗ, ಅವರು, ಬೇಡರು ಅಂಥ ಮಾಂಸವನ್ನೇ ಕೊಡುತ್ತಿರುವರೆಂದು ಹೇಳಿದರು.ಬೇಡರನ್ನು ವಿಚಾರಿಸಲು, ಅವರು,"ಇಲ್ಲಿಗೆ ಸ್ವಲ್ಪ ದೂರದಲ್ಲಿ ಒಬ್ಬ ಬ್ರಾಹ್ಮಣನು ಒಂದೊಂದೇ ಪತ್ರ ಓದುತ್ತಾ ಅದನ್ನು ಬೆಂಕಿಗೆ ಹಾಕುತ್ತಿದ್ದಾನೆ.ಅವನ ಕಥೆಯನ್ನು ಕೇಳುತ್ತಾ ಎಲ್ಲಾ ಪ್ರಾಣಿಗಳೂ ಆಹಾರ, ನೀರು ಬಿಟ್ಟು ಅಲ್ಲೇ ನಿಂತು ಕೇಳುತ್ತಿವೆ.ಅದರಿಂದ ಅವುಗಳ ಮಾಂಸ ಒಣಗಿದೆ!" ಎಂದರು.ಇದನ್ನು ಕೇಳಿ ಆಶ್ಚರ್ಯಗೊಂಡ ಸಾತವಾಹನನು ಆ ಬೇಡರೊಂದಿಗೆ ಹೋಗಿ ಗುಣಾಢ್ಯನನ್ನು ಕಂಡ! ಅವನಿಗೆ ನಮಸ್ಕರಿಸಿ ಅವನ ವೃತ್ತಾಂತವನ್ನು ಕೇಳಲು, ಅವನು ತನ್ನ ಶಾಪದ ಕಥೆಯನ್ನು ಹೇಳಿದನು.ಆಗ ತನ್ನ ತಪ್ಪನ್ನರಿತ ಸಾತವಾಹನನು, ಶಿವನು ಹೇಳಿದ ಆ ದಿವ್ಯ ಕಥೆಯನ್ನು ತನಗೆ ಕೊಡಲು ಕೇಳಿದನು.ಆಗ ಗುಣಾಢ್ಯನು,"ಆರು ಲಕ್ಷ ಶ್ಲೋಕಗಳ ಗ್ರಂಥವನ್ನು ನಾನಾಗಲೇ ಸುಟ್ಟುಹಾಕಿಬಿಟ್ಟೆನಪ್ಪ! ಇನ್ನು ಉಳಿದಿರುವುದು ಒಂದು ಲಕ್ಷ ಶ್ಲೋಕಗಳಷ್ಟು ಗ್ರಂಥ ಮಾತ್ರ! ಅದನ್ನೇ ನಿನಗೆ ಕೊಡುತ್ತೇನೆ! ತೆಗೆದುಕೋ!" ಎಂದು ಅವನಿಗೆ ಆ ತನ್ನ ಗ್ರಂಥವನ್ನು ಕೊಟ್ಟು ಯೋಗದಿಂದ ತನ್ನ ಶರೀರವನ್ನು ಬಿಟ್ಟು ಹಿಂದಿನಂತೆ ಗಣನಾದನು.

       ಸಾತವಾಹನನು, ನರವಾಹನದತ್ತನ ಅದ್ಭುತ ಕಥೆಯುಳ್ಳ ಬೃಹತ್ಕಥೆಯೆಂಬ ಆ ಗ್ರಂಥಕ್ಕೆ ಈ ಕಥೆಯ ಪೀಠೀಕೆಯಾಗಿ ಆ ಭಾಷೆಯಲ್ಲೇ ಕಥಾಪೀಠವನ್ನು ಬರೆದನು.ಅಲ್ಲಿಂದ ಮುಂದೆ ಆ ಗ್ರಂಥ ಆ ನಗರದಲ್ಲಿ ಪ್ರಸಿದ್ಧವಾಗಿ ಮೂರು ಲೋಕಗಳಲ್ಲೂ ವಿಖ್ಯಾತವಾಯಿತು.

    ಹೀಗೆ ಶಿವನು ಹೇಳಿದ ಬೃಹತ್ಕಥೆ , ಗುಣಾಢ್ಯನ ಮೂಲಕ ಭೂಮಿಗೆ ಬಂದಿತು.ಆದರೆ ಬೃಹತ್ಕಥೆ ಈಗ ಉಪಲಬ್ಧವಿಲ್ಲ.ಆದರೆ ಅದರ ಸಂಸ್ಕೃತ ಅನುವಾದಗಳಾದ ಸೋಮದೇವನ ಕಥಾಸರಿತ್ಸಾಗರ, ಕ್ಷೇಮೇಂದ್ರನ ಬೃಹತ್ಕಥಾಮಂಜರಿ, ಮತ್ತು ಬುಧಸ್ವಾಮಿಯ ಬೃಹತ್ಕಥಾಶ್ಲೋಕಸಂಗ್ರಹ, ಈ ಮೂರು ಗ್ರಂಥಗಳು ಲಭ್ಯವಿದ್ದು, ಇವುಗಳಿಂದ ನಾವು ಬೃಹತ್ಕಥೆಯ ಸ್ವರೂಪವನ್ನು ಅರಿಯಬಹುದು.